हेडलाईन

तामाङ समाज क्यानाडाको तेश्रो अधिवेशन सम्पन्न         तामाङ सोसाईटी अफ सिड्नीको अध्यक्षमा विशाल तामाङ चयन         नेफिन इजरायलको अध्यक्षमा कुमार आङ्देम्बे चयन         ग्याल्थुमकी मृगौला पिडितलाई वडाअध्यक्ष द्वारा सकलित रकम हस्तान्तरण         नेफिन इजरायलको ११ औ वार्षिकोत्सव तथा साधारण सभा हुदै         रोमानियामा पहिलो पटक बुद्ध जयन्तीको पावन अवसरमा शान्तिपुर्न -याली सुसम्पन्न ।         क्यानाडाको मिस्सीसागामा २५६७ औं बुद्ध जयन्ती समारोह सम्पन्न         नेवा: खल: इजरायलले साधारण सभा तथा फोटो प्रतियोगिताको आयोजन गर्दै         नेपाल तामाङ घेदुङ रोमानियाको पहिलो अधिवेशन भव्यताका साथ सम्पन्न         रोमानियामा निधन भएका तामाङको शब नेपाल पुग्यो         मृगौला पिडितलाई आर्थिक सहयोग         तामाङ सोसाइटी अफ अमेरिकाको अध्यक्षमा बुद्धिमान तामाङ निर्वाचित         प्रतिभाशाली तामाङ संचारकर्मी दीपेन्द्र दोङ तामाङको निधन         प्रदेश नम्बर १ को पुन:नामाकरण आन्दोलनका घाइते लिम्बुको मृत्यु ,शहिद घोषणा गर्न माग         क्यानाडामा छक्का पन्जा-४ पहिलो दिन हाउसफूलको साथ् प्रदर्शन        

समृद्धि बहसका दुई धार

kesab dahal

– केशव दाहाल

जेष्ठ २०, २०७३- नेपाली राजनीतिमा समृद्धिको बहस सुरु भएको छ । यो निकै सुखद कुरा हो । यसका दुई खाले प्रवृत्तिहरू छन् । पहिलो प्रवृत्तिको नेतृत्वमा छन्, प्रधानमन्त्री खड्गप्रसाद ओली ।

दोस्रो धारको अगाडि छन्, पूर्वप्रधानमन्त्री डा। बाबुराम भट्टराई । यी दुईधारका फरक शैली र चिन्तन पद्धति छन् । जनतालाई रोमाञ्चित गर्ने यी दुई प्रवृत्तिका बलिया पक्ष र अवरोधहरू के–के छन्, छलफल आवश्यक देखिन्छ ।

ओलीको उडान

खड्गप्रसाद ओली सपनाको उडानमा छन् । उनीसँग यतिबेला शक्ति छ । त्यहीशक्तिको बेलगाम घोडामा सवार छन्, ओलीका सपनाहरू । ओलीका समर्थकहरू पनि धेरै छन् । उनीहरूसँग सिंगो राज्य छ । नेकपा एमालेको शक्तिशाली संस्थापन छ । यी सबै ओलीका सपनाहरूप्रति तीव्र प्रेमभाव राख्छन् ।

ओली बोल्छन् नै यति सजिलोसँग कि विरोधीहरू पनि रमाउँछन् । तिखो बोली र झर्रो शब्द ओलीका विशेषता हुन् ।

श्रोताहरू ताली बजाउँछन् र ओली हौसिँदै ठोक्छन्, ‘घर—घरमा ग्यासको पाइप, आफ्नै पेट्रोल, प्रशान्त महासागरमा पानीजहाज र पूर्व—पश्चिम रेलगाडी’ । उनका सपनाहरू उनकै मुखबाट सुन्दा निकै आनन्द आउँछ । त्यही आनन्दले हर्षतिरेक हुँदै उनका समर्थकहरू सामाजिक सञ्जालमा लेख्छन्, ‘म ओलीको पक्षमा छु’ ।

ओलीका आलोचकहरू पनि कमजोर छैनन् । उनीहरूका गम्भीर प्रश्न छन्, ‘ओलीका सपनाहरू पुरा हुने आधार के छन्? के समृद्धि स्वौरकल्पना मात्र हो? उनीहरूको कथन छ कि ‘ओलीसँग आधारहरू छैनन् । बरु उनी स्वयं भएका आधारहरू पनि भत्काउदैछन् ।’

आशंका छ, उनको यो स्वप्निल उडान आकस्मिक हो कि उनी जनता भुल्याउन चालबाजी गर्दैछन्? ओलीमाथि आलोचना हुनुका केही कारणहरू छन् । पहिलो,संविधान कार्यान्वयनमा ‘ओली अलमल ।’ हामीसँग नयाँ संविधान छ ।

योसँगै प्रादेशिक सिमानाहरूको असन्तुष्टि छ । मधेसको आन्दोलन छ । अतस् संविधानको कार्यान्वयन र असन्तुष्टिहरूको निराकरण अहिलेको मुख्य राजनीतिक विषय हो । तर दुर्भाग्य हाम्रा प्रधानमन्त्री नत राजनीतिक सहमतिका लागि उदात्त छन्, न सहकार्यका लागि तयार ।

उनमा संविधान कार्यान्वयनको कुनै तदारुकता छैन । दोस्रो, ओलीको एकलकाँटे राष्ट्रवाद । ओली यस्तो राष्ट्रवादलाई प्रोत्साहित गर्छन्, जसले हाम्रो विविधतालाई एकीकृत गर्दैन ।

मधेसी, जनजाति र थारुहरूको पछिल्लो आन्दोलनले राष्ट्रिय एकताको माग गर्छ ।

यो कुरा व्यवहारतस् ओलीले स्वीकार गरेको देखिँदैन । त्यसोत ओलीले आफ्ना दुई छिमेकीहरूसँगको सम्बन्धलाई पनि सन्तुलित गर्न सकेनन् ।

विकासविद्हरूको तर्क छ, ‘विकास र समृद्धिको विज्ञान हुन्छ । समृद्धिका लागि योजनाबद्ध प्रयत्न आवश्यक हुन्छ ।’ यो तथ्यबाट हेर्दा ओलीको बोलीमा नत संगति छ, न विज्ञान । ओली ठूलठूला परियोजनाहरूको सपना त बाँड्दै हिँड्छन् । तर नाकै अगाडिका मसिना तगाराहरू देख्दैनन् ।

सडकका खाल्डाहरू पुर्न नसक्ने सरकारले रेलगाडीको कुरा गर्नु वास्तवमै हास्यास्पद छ । ओली सपनाको घरमा ग्यासका पाइप त जोड्छन्, तर भूकम्प पीडितहरूका चिसा त्रिपालको तथ्यमा बेपर्वाह छन् । जनताका आधारभूत मागहरूलाई नदेख्नु र उडन्ते सपनाको राजनीतिगर्नु ओलीको सबैभन्दा कमजोर पक्ष हो ।

बाबुरामको बहस

डा। बाबुराम भट्टराई अप्ठ्यारा छन् । उनी ओलीजस्तो रमाइलो मान्छे होइनन् । नजिकबाट चिन्नेहरू भन्छन्, ‘उनी न हाँस्न जान्दछन्, नत रमाउन ।’ उनले सदैव राजनीतिको अप्ठ्यारो बाटो रोजे । अक्करको बाटो ।

अहिले उनीसँग पुरानो पार्टी छैन, पद छैन र चलनचल्तीको शक्ति छैन । उनका समर्थकहरू भन्छन्, ‘उनीसँग सपना छ र त्यही सपनाले उनलाई ६२ वर्षमा पनि निदाउन दिएको छैन ।’

भट्टराईका विरोधीहरू भन्छन्, ‘उनी हठी छन् । उनमा बौद्धिक घमन्ड छ । उनी माओवादीका पूर्वनेता हुन् । पुराना दोषहरू नपखाली उनलाई विश्वास गर्न सकिँदैन ।’ यसर्थ भट्टराई अपेक्षा र आशंकाको बीचमा छन् । उनको प्रयत्न भने केही नयाँ गर्नमा केन्द्रित छ । त्यसैले उनले लालझण्डा, लालचिन्तन र लालकमरेडहरूलाई उतै छोडे ।

उनी अहिले वाम–लोकतान्त्रिक पार्टी निर्माणको अभियानमा छन्,जसलाई उनले नेपाली राजनीतिको वैकल्पिक धार भनेका छन् । यद्यपि ओलीको जति सजिलो बाटो भट्टराईसँग छैन ।

किनभने उनी मूलबाटोको नभई अलगधारको रेखांकन गर्दैछन् । आज सडकमा महिलाहरूको आवाज छ । उनीहरू अधिकार मागिरहेका छन् । दलितहरूमाथिको छोइछिटो हटेको छैन । कर्णालीका दुस्खहरू उस्तै छन् । मधेसका मान्छेहरू भन्छन्, ‘हाम्रो अधिकार र पहिचान देऊ ।’ भट्टराई यस्ता प्रश्नहरूमाथि गम्भीर विमर्श गर्न चाहन्छन् ।

उनको भनाइमा ‘समृद्धिको पहिलो सर्त हो, सबैलाई समान पहिचान, अधिकार र एकता ।’ भट्टराई अहिलेकै राजनीति, संगठन र शैलीबाट समृद्धि असम्भव ठान्छन् ।

व्यक्ति दुई, प्रवृत्ति दुई
समृद्धि जादु जस्तो हुँदैन । यसका लागि राजनीतिक व्यवस्थापन, सुशासन र सबल नेतृत्व आवश्यक हुन्छ । समृद्धिका लागि राष्ट्रिय एकता चाहिन्छ । समृद्धि रणनीतिक प्रयत्न हो । यो हावामा महल बनाएजस्तो सजिलो हुँदैन । समृद्धि राजनीतिक अठोट हो । तर यस्ता विषयहरूमाथि ओलीको कुनै लगाव छैन ।

यता भट्टराई समृद्धिको सिद्धान्तमा त सचेत छन्, तर उनको संगठित प्रयत्न भर्खर सुरुहुँदैछ । भट्टराईको विगतको राजनीतिक संलग्नता र जनयुद्धका प्रश्नहरूबाट घेरिएका छन् ।

यी प्रश्हरूको जवाफ उनले कसरी देलान्, समयले बताउँछ ।
राजनीतिक रूपमा ओली र भट्टराईबीच निकैठूलो अन्तर छ । ओली औपचारिक लोकतन्त्र र पुरानो समाजवादको ‘विरोधाभाष’मा छन् ।

भट्टराई आजको लोकतन्त्रलाई पुरानो लोकतन्त्र मान्छन् । उनी समृद्धिकालागि सहभागितामूलक लोकतन्त्र आवश्यक ठान्छन् ।

भट्टराई समृद्ध समाजवादको पक्षमा छन् । यो राज्यनियन्त्रित समाजवाद होइन । ओलीको परम्परागत राष्ट्रियताको विपरीत भट्टराईले मुख्य जातीय ‘क्लष्टर’को एकतासहितको राष्ट्रियताको कुरा उठाएका छन् । सायद ओली र भट्टराईका सपनाहरूलाई विभाजन गर्ने मुख्य तत्त्व यही नै हो ।

समृद्धि सम्भव छ

के समृद्धि सम्भव छ? विश्वअनुभवले भन्छ, समृद्धि सम्भव छ । केही अगाडि चीन बारेको एक प्रसंगमा टाइम पत्रिकाकी हन्ना बिच लेख्छिन्, ‘सन् १९८९ मा चीनको कुल गाहथ्र्य उत्पादन गरिब अफ्रिकी मुलुक गिनी बिसो बराबर थियो ।

आज चीन संसारको पहिलो ठूलो अर्थतन्त्र हो ।’ दोस्रोविश्वयुद्ध सकिँदासम्ममा लिटिल ब्वाइहरूले हिरोसिमा र नागासाकी खरानी बनाएका थिए । तर त्यही खरानीको जगमा बीसवर्षभित्रै जापानले आफ्नो अर्थतन्त्र पुनर्निर्माण गर्‍यो ।

मोहमद महाथिरको मलेसिया केही दशक अगाडिसम्म साम्राज्यवादको हस्तक्षेप, आन्तरिक युद्ध र गरिबीको तीव्र चपेटामा थियो । तर महाथिरको सपनाले २० वर्षमा आकार लियो ।

तिनै महाथिरले २०७० सालको अन्त्यमा काठमाडौंको एक कार्यक्रममा प्रवचन दिँदै भने, ‘राजनीतिक स्थायित्व मूल कुरा हो ।’ स्वराज प्राप्तगरेको २० वर्षमै भारत विश्वको महत्त्वपूर्ण आर्थिक शक्ति बनेको थियो ।

सन् १९६५ पछिको गरिब, कमजोर र परित्यक्त सिंगापुर आज एसियाको शानदार देश बनेको छ । यसर्थ निष्कर्ष बन्छ, समृद्धि सम्भव छ । तर यसकालागि संगठित राजनीतिक प्रयत्न चाहिन्छ । हावादारी कुरागरेर सपनामा रमाउन त सकिन्छ, तर समृद्धि बन्दैन ।

हामी लोकतान्त्रिक मुलुकमा छौं । हाम्रो समृद्धिको सर्त हो, व्यक्तिको आर्थिक स्वतन्त्रता र उसको चलायमान प्रयत्नलाई अनवरत प्रोत्साहन । यसकालागि उत्पादन वृद्धि, समाजिक सुरक्षा र न्यायपूर्ण वितरणमा राज्यको ध्यान जानुपर्छ । हाम्रो सन्दर्भमा समृद्धि विकासको समानुपातिक र समावेशी पद्धति हो ।

अन्यथा घर—घरमा ग्यासको पाइप त आउला, तर कसको घरमा? हामीसँग प्रशान्त महासागरमा पानीजहाज त होला, तर त्यसको के अर्थ यदि हजारौं भूकम्प पीडित पालमै छोडिएभने । ध्यान दिनुपर्ने कुरा हाम्रो समृद्धिको ‘फोकस’ कहाँ हुन्छ? मुख्यतस् छोटो अवधिमै हाम्रो गरिबीलाई १० प्रतिशतमा झार्नुपर्छ । आम्दानीलाई दुईअंकमा बढाउनुपर्छ ।

यसका लागितीव्र रोजगारी सिर्जना, उत्पादन वृद्धि र पूर्वाधारहरूको विकास आधारभूत सर्तहरू हुन् । वार्षिक २ लाख मान्छेहरूलाई गुणस्तरीय रोजगारी दिने परियोजना चाहिन्छ । यसैगरी आयात घटाउने र निर्यात बढाउने उपाय खोज्नुपर्छ ।

अबको ५ वर्षमा ५००० मेगावाट विद्युत उत्पादन, पूर्व—पश्चिम तीनवटा समानान्तर सडक, द्रुतमार्ग, अन्तर्राष्ट्रिय एयरपोर्ट र रेलसेवाले हामीलाई समृद्धिको पूर्वाधार दिन्छ । कृषि उत्पादन र पर्यटनमा राज्यको सहयोग जनताले खोजेका छन् ।

तर यो सबै गर्न अझ धेरै लोकतन्त्र, सुशासन, सबैको एकता र राजनीतिक शुद्धता सर्तहरू हुन् । किनभने सपनाहरू निस्सर्त पुरा हुँदैनन् । राजनीतिले सपनाहरू पुरा गर्ने आधार बनाउनुपर्छ ।

हामीसँग थोरै जनसंख्या छ । अपार प्राकृतिक स्रोत छ । पानी छ । हिमाल छ । पर्यटन छ । मिहेनती जनता र श्रमको सञ्चिती हाम्रो शक्ति हो । तर त्यसको सदुपयोगगर्ने राज्य र राजनीति हामीसँग भएन । यसैकालागि सायद भट्टराईले वैकल्पिक राजनीतिको कुरा गरेका हुन् ।

यस्ता विषयमा ओली महोदय र उनका समर्थकहरू कसरी सोचिरहेका छन् ? समयले उत्तर खोजेको छ ।

दाहाल बाबुराम भट्टराई नेतृत्वको नयाँ शक्ति नेपालका कार्यालय सञ्चालन तथा व्यवस्थापन विभागका सदस्य हुन् ।






शुभकामना

भर्खरै...

लोकप्रिय

रोचक खबर

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

"प्रावास मा आफनो भाषा , धर्म कला र संस्कृति को जगेर्न गर्नै " भन्ने मुल नारालाई आत्मसात गर्दै सन् ०१।०१।२०२३ का... बाँकी यता

Phursang Lama / February 18, 2024

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

  रोमानिया । नेपालीहरुको आकर्षक गन्तव्य बन्दै गएको युरोपेली मुलुक रोमनियासँग नेपालले द्विपक्षीय श्रम... बाँकी यता

Phursang Lama / October 7, 2023

 Photo Gallery

  • अमेरिकास्थित दुई तामाङ संस्थाबिच एकता हुने

  • नेपाल तामाङ घेदुङको कोन्ज्योसोम घोषणा पत्र २०७४ सार्वजनिक

  • फोनिजको अध्यक्षमा डण्ड गुरुङ निर्विरोध निर्वाचित

  • अभिनेत्री पूर्णिमा लामा तामाड – म रुन्चे कहाँ हो र ?’

  • चर्चित मोडल स्मिताका सात कामुक फोटो सार्वजनिक(फोटोफिचर)

  • लुम्बिनीमा अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलन गर्ने तयारी

  • नेपाल तामाङ घेदुङको राष्ट्रिय बिधान-सभा चैत २३ र २४ गते

  • पहिचानको मुद्दा कहाँ पुगेर अत्कियो ?

  • यस्तो छ – नमस्कार गर्नुको कारण र महत्व

  • स्वयम्भुमा १३ पटक परिक्रमा र सरसफाई कार्यक्रम सम्पन्न (फोटो सहित)

  • महिलाले ध्यान दिने पुरुषका ७ चिज

  • प्रधानमन्त्री प्रचण्डले तामाङ संस्कृति भवन बनाउन सहयोग गर्ने घोषण,कुलमान घिसिङको प्रशंसा

  • राष्ट्रिय सोनाम ल्होछारको अवसरमा तामाङ ह्वाइखा (कविता ) प्रतियोगिता हुने

  • तमु ल्होसार के हो र कसरी मनाईन्छ ?

  •  Music videos

  • नेपालले गर्यो नयाँ नक्सा सार्वजनिक

  • भारतले जबरजस्ती हटाउन लगायो नेपाल भारत सम्बन्धि बीबीसीको डकुमेण्टी

  • तामयिक लिपी र सम्भोटा लिपीमा फरक के छ ? लेख्ने तरिका सहित

  • ‘तिम्रो घरको वरिपरि’ युट्युब ट्रेन्डिङ नम्बर १ मा (भिडियो)

  • मिस तामाङ २०१८ का सहभागीहरु तामाङ भुषभुषा र डम्फुको साथमा तामाङ भाषाको गीत गाउदै

  • तीनकुनेमा आयोजित सोनाम ल्होछार कार्यक्रममा सुरक्षाकर्मीले हस्तक्षेप किन गर्यो ? भिडियो हेर्नुहोस् …

  • मिस तामाङ प्रतियोगिता २०१८ को भाग -१ , मन पर्नेलाई भोट हाली जिताऊ (भिडियो)

  • तामाङ सेलो ‘ल्होछार पर्वमा …. सुनिता पाख्रिन तामाङ

  • बालवालिका केन्द्र खोलेर बाल ब्यापार गर्ने प्रशासनको नियन्त्रणमा (जनतासंग सिधा कुरा)

  • बिज्ञापनका लागि:
     [email protected]
    लेख, रचना र समाचारका लागि:
     [email protected]
    सामाजिक संजाल तर्फ:
    सर्वाधिकार © 2012 - 2024: Tamang Online मा सार्बधिक सुरक्षित छ. | बिज्ञापन | सम्पर्क | हाम्रो बारेमा Designed by: GOJI Solution