हेडलाईन

तामाङ समाज क्यानाडाको तेश्रो अधिवेशन सम्पन्न         तामाङ सोसाईटी अफ सिड्नीको अध्यक्षमा विशाल तामाङ चयन         नेफिन इजरायलको अध्यक्षमा कुमार आङ्देम्बे चयन         ग्याल्थुमकी मृगौला पिडितलाई वडाअध्यक्ष द्वारा सकलित रकम हस्तान्तरण         नेफिन इजरायलको ११ औ वार्षिकोत्सव तथा साधारण सभा हुदै         रोमानियामा पहिलो पटक बुद्ध जयन्तीको पावन अवसरमा शान्तिपुर्न -याली सुसम्पन्न ।         क्यानाडाको मिस्सीसागामा २५६७ औं बुद्ध जयन्ती समारोह सम्पन्न         नेवा: खल: इजरायलले साधारण सभा तथा फोटो प्रतियोगिताको आयोजन गर्दै         नेपाल तामाङ घेदुङ रोमानियाको पहिलो अधिवेशन भव्यताका साथ सम्पन्न         रोमानियामा निधन भएका तामाङको शब नेपाल पुग्यो         मृगौला पिडितलाई आर्थिक सहयोग         तामाङ सोसाइटी अफ अमेरिकाको अध्यक्षमा बुद्धिमान तामाङ निर्वाचित         प्रतिभाशाली तामाङ संचारकर्मी दीपेन्द्र दोङ तामाङको निधन         प्रदेश नम्बर १ को पुन:नामाकरण आन्दोलनका घाइते लिम्बुको मृत्यु ,शहिद घोषणा गर्न माग         क्यानाडामा छक्का पन्जा-४ पहिलो दिन हाउसफूलको साथ् प्रदर्शन        

बुद्धत्वको मूल

buddha7
भूकम्पले पुर्‍याएको पोहोरको बुद्ध जयन्तीको क्षति समेत खप्टेर सरकारले विश्व बौद्ध सम्मेलन गर्‍यो । स्वयम्भूको तेस्रो आँखा खोलेर बौद्धनाथजस्ता थुप्रै आस्थाका चैत्यहरूको पुन:निर्माणमा शान्तिकामी नेपालीहरू जुटेकै छन् । सिद्धार्थ गौतम जन्मेको दिन, बुद्धत्व प्राप्त गरेको र निर्वाण भएको सुसंयोग पूर्णिमाकै दिन हो । यसपालिको २५६०औँ जन्मजयन्ती इस्वी ५४३ बाट गणना भएको हो भने उक्त मिति निधन भएको मिति हो । जन्म जयन्तीका लागि ८० वर्ष थप्नुपर्ने हुन्छ । यसरी वैशाख पूर्णिमाका दिन संयुक्त राष्ट्रसंघलगायत धेरै देशमा बुद्ध जयन्ती मनाइन्छ । तर, नेपालमा यो परम्पराको जग धर्माधिकारी जगतमान शाक्यले भित्र्याएका थिए । करिब २५ सय वर्षअगाडि कपिलवस्तुको शाक्य वंशका राजा शुद्धोधन र रानी मायादेवीको कोखबाट पैदा भएका शाक्यमुनि बुद्धले २९ वर्षको उमेरमा संसारलाई दु:खमुक्त गर्ने उद्देश्यले दरबार त्यागे । गयाको एउटा पीपलको रूखमुनि ४९ दिनसम्म ध्यानमा बसेपछि पूर्णिमाको दिन चरणबद्ध, पूर्वजन्मको ज्ञान, दिव्यचक्षु र बोधिज्ञान हुँदै बुद्धत्व प्राप्त गरे । त्यसैले शाक्यमुनि बोधिसत्वलाई बुद्ध र त्यो वृक्षलाई बोधिवृक्ष भनियो ।

सारनाथ, बुद्धले पाँच भद्र शिष्यलाई जीवन, जगत्, रसद धर्मबारे उपदेश गरेको स्थान हो । शील, समाधि, प्रज्ञाका आठओटा सत्य बाटा र चार आर्य सत्यबारे दिनुभएको उपदेशलाई ‘धर्म–चक्र–प्रवर्तन’ भनिन्छ र संघको गठन र भिक्षुहरूसँगको वर्षावास पनि सारनाथबाटै सुरु भएको हो ।

भगवान् बुद्धले जन्मस्थल लुम्बिनी, ज्ञान–मोक्ष प्राप्त बोधिगया, धर्म प्रवर्तन स्थल सारनाथ र परिनिर्वाण स्थल कुशीनगरको यात्रा गर्न सबै बुद्ध धर्मावलम्बीलाई सल्लाह दिएका छन् । यसैको शिरोपर गरेर सम्राट अशोकले राज्याभिषेकको दुई दशकपछि देवदूतका रूपमा लुम्बिनीमा अशोक स्तम्भ निर्माण गरे । उनैको प्रसाद र प्रतापले नेपालबाट एसियाको ज्योति फैलिएको छ ।

परिनिर्वाणको दुई सय वर्षपछि अशोकले अफगानिस्तानदेखि एसियाका चारै दिशामा बुद्ध धर्म फैलाए । शान्ति र मानव मुक्तिका लागि समर्पण गर्दै छोरी संघामित्रा र छोरा महेन्द्रलाई श्रीलंका पठाएर भिक्षु र भिक्षुणीको संघ खोल्न लगाए । यसबाट नारी समानता झल्किन्छ भने सबै उपदेशमा संस्कृतीकरण नगरेर जनभाषाको प्रयोग गरिएको छ ।

थेरवादको कठोर आचारबाट फुत्केर महासांघिक हुँदै खुकुलो भएको बौद्ध धर्म बज्रायनमा पुगेर परिमार्जित भएको छ । १८ शाखामा विभाजित बौद्ध साहित्यमा पाली भाषामा उद्धृत ८४ हजार श्लोक छन्, जसलाई पछि राजा कनिष्कले र विद्वान् नागार्जुनले संस्कृत भाषामा लिपिबद्ध गराए । खास गरेर काठमाडौँ उपत्यका लिच्छवि काल, बौद्ध धर्मका लागि चीन र भारतबीचको रेशमी सडक (सिल्क रुट) एउटा सडक मात्र होइन, भण्डारण गर्ने गोदाम पनि थियो । अंशुवर्मा कालमा नै भृकुटी धर्मदूतसमेत भएर चीन पुगेकी हुन् । नालन्दामा पढेका चिनियाँ यात्री हुयन साङ र गुरु पद्मसम्भवको पनि नेपालको बुद्ध धर्मको विकासमा यथेष्ट योगदान छ । तर पनि, नेपालमा बुद्धवादीहरूको संख्यामा कमी छ । यसका लागि जयस्थिति मल्लले शैव र बौद्धको भेद गराउनु पनि हो भनिन्छ । गोरखाली हिन्दुत्वको पनि यसलाई सेप लाग्यो भनिन्छ । राणाहरूले त वैशाख पूर्णिमाका दिन देवालीको वली दिएर अहिंसाको मर्ममाथि प्रहार नै गरे ।

नेपालमा आयोजित २०१३ को चतुर्थ विश्व बौद्ध सम्मेलनमा राजाले ‘नेपाल आमाका सुपुत्र’ भनेर गरेको उद्घोष अझै जपिराख्नु परेको छ । गत वर्ष नेपालको संसद्मा भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले बुद्ध नेपालमा जन्मेको सहर्ष सकारेका थिए । तैपनि, लुम्बिनीमाथिको चलखेलमा झेल गर्ने क्रममा पूर्णविराम लागिसकेको छैन । इसापूर्व २४९ मा मौर्य सम्राटले लुम्बिनीमा बुद्ध जन्मस्थल भएको किटानसाथ अशोक स्तम्भ राखेर गए । सयौँ वर्षसम्म अज्ञात पवित्र स्थलमा सन् १८९६ मा जंगल कटान गर्न पुगेका पाल्पाली जर्नेल खड्गशमशेरका कामदारले पुरिएको अशोक स्तम्भ पत्ता लगाए । साथै, पाइलट मेजर जसकरणको सूचनाका आधारमा जर्मन पुरातत्त्वविद् फुअररले स्तम्भमा पाली भाषामा लेखिएको बेहोरा उतारेर बुद्धको जन्मस्थलको घोषणा गरे । उनको योगदान सम्झँदा सबै देशभक्तको शिर निहुरिन्छ ।

त्यसपछि सन् १९६७ मा महासचिव ऊथान्तले लुम्बिनीमा पाइला मात्र टेकेनन् । लुम्बिनीलाई अन्तर्राष्ट्रिय पहिचान दिएर सन् १९७० मा राष्ट्रसंघमा लुम्बिनी विकास समिति गठन गरे । उनकै प्रेरणामा विख्यात वास्तुकलाविद् केन्जो टाँगेले नि:शुल्क रूपमा २५ स्क्वाएर माइल क्षेत्रमा पुन:निर्माण गर्ने गुरुयोजना बनाइदिए । मायादेवी मन्दिर, उद्यान, पोखरी, विभिन्न राष्ट्रका गुम्बा, चैत्य र विहार अनि ठूला होटल जो छन्, ती सबै केन्जो टाँगेका समर्पण र परिकल्पना हुन् भन्दा अत्युक्ति हुँदैन । श्रद्धेय ऊथान्तको प्रेरणाले विश्व सम्पदा सूचीमा स्थान पाउन पनि सफल भयो । यस महान् निर्माणको गर्भमा सन् १९९७ सालको एकै महिनामा दुइटा जघन्य हत्या भएको छ । युवा जापानी भिक्षु युताका नावातामेको हत्या भयो, उनी सुतेको ठाउँमै गोली हानेर । अर्को हत्या मायादेवीे मन्दिरमा उम्रेको बोधीको रूख काटेर भयो । जसको जराबाट टिस्यु कल्चर गरेर निकालेको सन्तानको बिरुवा संस्कृतिविद् सत्यमोहन जोशीको घरमा हुर्केको देख्न सकिन्छ ।

बुद्धका अग्रणी श्रावक सारिपुत्र र मौदगल्यायनको स्मृतिमा बनेको बिहारले नालन्दा विश्वविद्यालयको रूप लियो । आठ सय वर्षसम्म विश्व शिखरमा पुगेको यो प्रज्ञा केन्द्रमा प्राचार्य नागार्जुन, लामा धर्मका जनक पद्मसम्भवले अध्ययन गरेका थिए भने पाँचौँ शताब्दीमा यही केन्द्रमा तन्त्रको अध्ययन गरेका थिए । १२औँ शताब्दीमा मुसलमानले पुस्तक जलाउने, संरचना भत्काउने र छात्र भगाउने काम गरे । लुम्बिनीलाई बुद्धत्वको उद्गमस्थल बनाउने उद्देश्यले नेपाल सरकारले ०६१ मा लुम्बिनीमा बौद्ध विश्वविद्यालय खोलेको छ । सन् १९९८ मा भएको शिखर सम्मेलनको प्रस्ताव अनुसार सन् २०११ मा हिरोसिमा र नागासाकीका मेयरहरूलाई ५० हजार डलरको पुरस्कार प्रदान गरियो । श्रीलंकाको अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल निर्माण गर्ने प्रस्ताव कार्यान्वयनको तहमा छ । डुराहाम विश्वविद्यालयको मूर्त, अमूर्त पुरातात्त्विक उत्खननले इसापूर्व ६०० वर्षअगाडि मानव अवस्थितिको टुंगो लगाएर आशातीत सफलता पाएको छ । अब बुद्धत्वको मूल लुम्बिनीको व्यवस्थापन गर्न सके तेलखानीजस्तै हुने सम्भावना जति टड्कारो छ, राजनीतिक अस्थिरता, अकुशल कर्मचारीतन्त्रले गर्दा भुइँको टिपौँ भन्दा पोल्टाको पनि झर्न के बेर !

– पदमसिंह कार्की

  कान्तिपुर  /  नेपाल – १२ जेठ २०७३ मा प्रकाशित






शुभकामना

भर्खरै...

लोकप्रिय

रोचक खबर

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

"प्रावास मा आफनो भाषा , धर्म कला र संस्कृति को जगेर्न गर्नै " भन्ने मुल नारालाई आत्मसात गर्दै सन् ०१।०१।२०२३ का... बाँकी यता

Phursang Lama / February 18, 2024

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

  रोमानिया । नेपालीहरुको आकर्षक गन्तव्य बन्दै गएको युरोपेली मुलुक रोमनियासँग नेपालले द्विपक्षीय श्रम... बाँकी यता

Phursang Lama / October 7, 2023

 Photo Gallery

  • अमेरिकास्थित दुई तामाङ संस्थाबिच एकता हुने

  • नेपाल तामाङ घेदुङको कोन्ज्योसोम घोषणा पत्र २०७४ सार्वजनिक

  • फोनिजको अध्यक्षमा डण्ड गुरुङ निर्विरोध निर्वाचित

  • अभिनेत्री पूर्णिमा लामा तामाड – म रुन्चे कहाँ हो र ?’

  • चर्चित मोडल स्मिताका सात कामुक फोटो सार्वजनिक(फोटोफिचर)

  • लुम्बिनीमा अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलन गर्ने तयारी

  • नेपाल तामाङ घेदुङको राष्ट्रिय बिधान-सभा चैत २३ र २४ गते

  • पहिचानको मुद्दा कहाँ पुगेर अत्कियो ?

  • यस्तो छ – नमस्कार गर्नुको कारण र महत्व

  • स्वयम्भुमा १३ पटक परिक्रमा र सरसफाई कार्यक्रम सम्पन्न (फोटो सहित)

  • महिलाले ध्यान दिने पुरुषका ७ चिज

  • प्रधानमन्त्री प्रचण्डले तामाङ संस्कृति भवन बनाउन सहयोग गर्ने घोषण,कुलमान घिसिङको प्रशंसा

  • राष्ट्रिय सोनाम ल्होछारको अवसरमा तामाङ ह्वाइखा (कविता ) प्रतियोगिता हुने

  • तमु ल्होसार के हो र कसरी मनाईन्छ ?

  •  Music videos

  • नेपालले गर्यो नयाँ नक्सा सार्वजनिक

  • भारतले जबरजस्ती हटाउन लगायो नेपाल भारत सम्बन्धि बीबीसीको डकुमेण्टी

  • तामयिक लिपी र सम्भोटा लिपीमा फरक के छ ? लेख्ने तरिका सहित

  • ‘तिम्रो घरको वरिपरि’ युट्युब ट्रेन्डिङ नम्बर १ मा (भिडियो)

  • मिस तामाङ २०१८ का सहभागीहरु तामाङ भुषभुषा र डम्फुको साथमा तामाङ भाषाको गीत गाउदै

  • तीनकुनेमा आयोजित सोनाम ल्होछार कार्यक्रममा सुरक्षाकर्मीले हस्तक्षेप किन गर्यो ? भिडियो हेर्नुहोस् …

  • मिस तामाङ प्रतियोगिता २०१८ को भाग -१ , मन पर्नेलाई भोट हाली जिताऊ (भिडियो)

  • तामाङ सेलो ‘ल्होछार पर्वमा …. सुनिता पाख्रिन तामाङ

  • बालवालिका केन्द्र खोलेर बाल ब्यापार गर्ने प्रशासनको नियन्त्रणमा (जनतासंग सिधा कुरा)

  • बिज्ञापनका लागि:
     [email protected]
    लेख, रचना र समाचारका लागि:
     [email protected]
    सामाजिक संजाल तर्फ:
    सर्वाधिकार © 2012 - 2024: Tamang Online मा सार्बधिक सुरक्षित छ. | बिज्ञापन | सम्पर्क | हाम्रो बारेमा Designed by: GOJI Solution