हुम्ला (सिमकोट) जेठ १८ गते । सिमकोटवाट ८ कोष टाढाको हेक्पा गाविसको जंगलमा पाइने करोडौं मुल्य वरावरको ढँटेलो खेर गएको छ ।
ढँटेलोको फलवाट निकालिने तेल खाने तथा कस्मेटिकका सामानमा प्रयोग हुने ढँटेलोलाई मानिसले रुखवाट नटिप्नाले खेर गएको हो ।
सो गाविसका स्थानीय पुर्ण लामाका अनुसार हेक्पा गाविसमा ४९ हेक्टर जमिनमा यो वर्ष ढँटेलो लटरम्म फलेको छ । तर, मानिसले सो फललाई नटिप्नाले त्यति कै खेर गएको छ । त्यति मात्र होइन ढँटेलो फलेको जंगल कालै देखिन्छ । प्ररम्परागत रुपमा ढँटेलेको फलवाट तेल निकालेर मानिसहरुले आफ्नो दैनिक जीवनमा प्रयोग गर्दै आएको र यो पछिल्ला यसको वजार काठमाडौसम्म भए पनि यसलाई मानिसले प्रयोगमा ल्याउन नसकेको सिमकोट गाविसका वाँचु रावतले वताउनु भयो । उहाँका अनुसार केही सम्य अगाडीसम्म वजारमा पाइने तेल जिल्लामा नआउने र हुम्लाका मानिसले ढँटेलो, चुली, खाँवु, ओखर र तोरीको तेल प्रयोग गर्ने गर्थे तर अहिले मानिसहरु पुरै वजारको तेल प्रयोग गर्न थालेको र ढँटेलो जस्ता अर्गानिक अन्य प्रकृतिवाट निशुल्क पाइने फलफुल टिपेर तेल निकाल्न छोडेको वताउनु भयो । जंगलमा त्यति कै फल्ने र मानिसले ढँटेलो फलाउन कुनै मिहेनेत गर्नु नपर्ने फललाई नटिप्नाले यो खेर गएको हेक्पा गाविसका कटक वहादुर लामाले वताउनु भयो । यति धेरै संभावना भएको र मानिसको राम्रो आम्दानीको श्रोत देखिएको करोडौं मुल्यको ढँटेलो हुम्लाको जंगलमा खेर गएको उहाँले वताउनु भयो । यसलाई खेती पनि गर्न सकिने र व्यवसायीक रुपमा ढँटेलोको खेती गरि तेल उत्पादन गर्न सके जिल्ला मै स्वरोजगारी सृजना हुने र जिल्लामा करोडौं रुपैया भित्रिने सिमकोट गाविसका सचिव धर्मराज रोकायाले वताउनु भयो ।

यो फललाई सिमकोट, ठेहे, डाँडाफया, छिप्रा, लालि, राया र खार्पुनाथ गाविसमा केही मात्रमा टिप्ने गरिएको ठेहे गाविसकी जुनकला वोहोराले वताउनु भयो । जिल्लाका २७ मध्य २६ वटा गाविसका जंगलमा फल्ने ढँटेलोलाई सवै संकलन गर्न सके हुम्लीको आम्दानीको राम्रो श्रोत वन्ने हिमाली तेल उद्योगका संचालक कल्पना रावतले वताउनु भयो । हाल हुम्ला जिल्लामा ढँटेलो सयौं टनका हिसावले उत्पादन हुने गरे पनि सिमित मात्र संकलन हुने गरेको उहाँले वताउनु भयो । ढँटेलोको वियाको अहिले सिमकोट वजारमा प्रति केजी २ सय रुपैयामा उहाँको उद्योगले खरिद गर्दै आएको छ । उहाँका अनुसार एक केजी ढँटेलोवाट आधा लिटर तेल निस्कने गरेको छ । ढँटेलोको तेलको मुल्य सिमकोट वजारमा ४ सय ५० रुपैया पर्ने गरेको संचालक रावतले वताउनु भयो । उहाँले आफुले खरिद गरेको सो तेल सिधै काठमाडौ पठाउने गरेको वताउनु भयो । यसको ल्याव टेस्ट भैसकेको र ढँटेलोको तेलवाट कस्मेटिकका सामान निर्माण भएको हिमालय वायो ट्रेडको प्रवन्धक खिलेन्द्र गुरुङ्गले वताउनु भयो । उहाँका अनुसार ढँटेलोका तेलवाट निमार्ण हुने कस्मेटिकको सामानले मानिसको छाला गोरो वनाउछ , यसको वजार युरोपमा सुरु भएको छ । उहाँका अनुसार हुम्लाको हावापान िढँटेलो खेतीका लागि योग्य रहेको छ ।

-राजन रावत