हेडलाईन

तामाङ समाज क्यानाडाको तेश्रो अधिवेशन सम्पन्न         तामाङ सोसाईटी अफ सिड्नीको अध्यक्षमा विशाल तामाङ चयन         नेफिन इजरायलको अध्यक्षमा कुमार आङ्देम्बे चयन         ग्याल्थुमकी मृगौला पिडितलाई वडाअध्यक्ष द्वारा सकलित रकम हस्तान्तरण         नेफिन इजरायलको ११ औ वार्षिकोत्सव तथा साधारण सभा हुदै         रोमानियामा पहिलो पटक बुद्ध जयन्तीको पावन अवसरमा शान्तिपुर्न -याली सुसम्पन्न ।         क्यानाडाको मिस्सीसागामा २५६७ औं बुद्ध जयन्ती समारोह सम्पन्न         नेवा: खल: इजरायलले साधारण सभा तथा फोटो प्रतियोगिताको आयोजन गर्दै         नेपाल तामाङ घेदुङ रोमानियाको पहिलो अधिवेशन भव्यताका साथ सम्पन्न         रोमानियामा निधन भएका तामाङको शब नेपाल पुग्यो         मृगौला पिडितलाई आर्थिक सहयोग         तामाङ सोसाइटी अफ अमेरिकाको अध्यक्षमा बुद्धिमान तामाङ निर्वाचित         प्रतिभाशाली तामाङ संचारकर्मी दीपेन्द्र दोङ तामाङको निधन         प्रदेश नम्बर १ को पुन:नामाकरण आन्दोलनका घाइते लिम्बुको मृत्यु ,शहिद घोषणा गर्न माग         क्यानाडामा छक्का पन्जा-४ पहिलो दिन हाउसफूलको साथ् प्रदर्शन        

पृथ्वी जयन्ती र राष्ट्रिय एकता दिवस

 परशुराम तामाङ

पौष २७ गतेलाई पृथ्वी जयन्ती पुनः घोषणा गरियो । सरकारद्वारा यो दिन सार्वजनिक बिदा दियो । सन् २००८ मा गणतन्त्रको घोषणासङ्गै पृथ्वी जयन्ती खारेज भएको थियो। १२ वर्षपछि पृथ्वी जयन्ती पुनः स्थापना भयो । यसलाई राजावादी दल – राप्रपाले युद्ध जिते झैं हर्ष बढाइ गर्‍यो । बाम तथा गैर बाम बुद्धिजीवी/मिडियाहरुले पनि यसको औचित्यका बारेमा लामा लामा तर्क प्रस्तुत गरे । कतिले एकता दिवस को नाम दिएर पृथ्वीनारायणको सालिकमा फुलमाला चडाएर मनाए भने कतिले थुकेर घृणा ब्यक्त गरे । कतिपयले न मानेकोमा जनजातिप्रती आक्रोश व्यक्त गरे । यो घटनाप्रतिको मार्क्सवादी दृष्टिकोण के होला ? यहाँ यहि बिषयमा छलफल गर्नु उचित लागेको छ :

(१) पृथ्वी जयन्ती मनाउने परम्परा कस्ले बसाए ???

राजा महेन्द्रद्वारा सन् १९५५ मा गठित बाल कृष्ण सम आयोगको सिफारिसमा १३ जनालाइ राष्ट्रिय बिभुती (Nationala Heroes) घोषणा गरिएको थियोे । त्यसको ६ न मा गोर्खाका राजा राम शाह र ८ न मा उनैका सन्तान राजा पृथ्वीनारायण शाह थिए । यो सर्वबिदितै छ कि राजा महेन्द्र निरंकुश राजतन्त्रको पक्षपाती र निर्दलिय पन्चायती ब्यबस्थाको विचारक तथा प्रबर्तक (Ideologue and initiator ) थिए । यो कदमको पछाडीको उनको नियत स्पष्ट थियोे कि उनी राजतन्त्रलाई सैद्धान्तिकरण, वैधानिकरण र दैबिकरण गरेर निरङ्कुश राजा बनेर राज गर्न चाहन्थे । त्यसका लागि पृथ्वीनारायण शाह एउटा बैधानिक स्रोत हुन्थे । त्यसमा भाइभारादारको पनि सहमति थियो । मार्क्स र एङेल्सले भनेका छन् , “the ideas of the ruling class are in every epoch the ruling ideas (Marx & Engels, The German ideology, 1970:64).” । यो पनि ज्ञात कुरा हो कि बढाइ चढाइ दरवारको इतिहास लेखाउने पनि महेन्द्र नै थिए । धेरै ठाउँमा चर्चिलले भनेको भनेर उद्दृत गरिन्छ त्यस्लाइ म यहाँ सापट लिन्छु, “History is written by victors.” “It implies that history is not grounded in facts, rather it’s the winners´ interpretation of them that prevails. The victors can force their narrative down on the people.” इतिहास बिजेताद्वारा लेखिन्छ । चाकरी प्रथामा आधारित सामन्ती युगमा राजाले नै लेखाएको गोर्खा दरबारको इतिहासको भाष्य कस्को पक्षमा तयार गरियो होला त ? सहज अनुमान गर्न सकिन्छ । जर्मन विद्वान केन हर्ष भन्छन् कि “इतिहास साहेद सहि होला, तर यो न भुलौ कि यो बिजेताहरुद्वारा लेखिएको थियोे ।” इतिहास सबैको हुन्छ । तर, नेपालको इतिहासमा हरुवाहरुको दृष्टिकोण छैन । कसैको इतिहासलाई होच्याउने र कसैको इतिहासलाई सगरमाथा बनाउने धारणाले देश बन्दैन । हाम्रो इतिहासको पुनर्लेखन हुनु जरुरी छ ।

(२) पृथ्वीनारायण : एकीकरण कर्ता, एकताको प्रतीक र बडामहाराजाधिराज ???

यस सम्बन्धमा सन् २०२० जनवरी ११ को कान्तिपुरको कोसेलीमा प्रकाशित ९० सालको भुइँ चालोअघी `दिव्योपदेश´ कहाँ थियो ? भन्ने प्रत्युस वन्तको अन्तर्वार्ताले धेरै कुरामा प्रकाश पार्दछ । उहाँले दिनुभएको जानकारी अनुसार वि.स. १९९० (सन् १९३४) को भुइँ चालोअघि दिव्योपदेशको कतै चर्चा भएको पाइदैन । सो सारिएको प्रति बाबुराम आचार्यले सुर्य विक्रम ज्ञवालीलाई पृथ्वीनारायण शाहको जिवनी किताब (सन् १९३५) लेख्न उपलब्ध गराएका थिए । त्यसपछि नै पृथ्वीनारायण शाहलाई एकीकरणकर्ता , एकताको प्रतीक र बडामहाराजाधिराज को विशेषण गुथाएर राष्ट्रिय नायक बनाउने काम भएको आभास हुन्छ । त्यसरी नै भानुभक्तको रामायणले सान्स्कृतिक रूपमा भावानात्मक एकीकरण गर्‍यो भनेका छन् । प्रज्ञा प्रतिष्ठानको स्थापनापछि नेपाली साहित्यमा यो काम तिब्ररुपमा अघि बढेको देखिन्छ । तर, नेपाली नागरिकहरुमा खासगरी बिध्यार्थिहरुमा राजभक्तीको भावना र जातिप्रेम बढाउनुका लागि यस्ता काम भएका थिए । तर, यस्ता गोर्खाली शासक्को कामको प्रभाव भने विभिन्न बर्ग र समुदायमा भिन भिन्न रुपमा परेको थियो । जातप्रथाअनुसारको श्रम बिभाजन, शासक वर्ग-ब्राह्मण क्षत्रीका लागि सम्मान र बिशेषाधिकार थियो तर अछुत जातहरु र मतवाली समुदायका लागि अपमान र बिभेदको हतियार थियो । किपट उन्मुलन र बिर्ता र जागीर जमीनको बितरणको प्रभाव पनि त्यस्तै परेको छ । यो कार्य गोर्खा सेनाका बाहुन क्षत्रीका लागि उचित थियोे । किनभने यसले पाउनेलाइ बसोबासको र आर्थिक उपार्जनका लागि स्रोत उपलब्ध हुन्थ्यो । तर, आदिवासी जनजातिका लागि अनुचित थियो । किनभने यसबाट आदिवासी जनजातिले पुर्खौली भुमिबाट बिस्थापित हुनुपर्थ्यो र आर्थिक स्रोतबाट हात धुनुपर्थ्यो । यस बाट इतिहासलाई वर्गसंघर्षको कोणबाट हेर्नू पर्छ भन्ने कुरा नै सहि हो ।

(३) नेपालको एकीकरण भएको हो कि गोर्खा साम्राज्यको स्थापना ???

पृथ्वीनारायण शाहलाई नेपालको राष्ट्रिय एकताको प्रतीक मान्नेहरुको भन्दछन कि स-साना राज्यहरूलाई मिलाएर एक शक्तिशाली राष्ट्र निर्माण गर्नुपर्ने एक एतिहासिक आवश्यकता थियो , त्यो काम पृथ्वीनारायणले गरे । इस्ट ईन्डिया कम्पनीको भारतलाई निले तर नेपाललाई पृथ्वीनारायण ले अङ्ग्रेजीबाट बचाए । के पृथ्वीनारायणले माथि भने जस्तो महसुस गरेरै एकीकरण गरेका हुन् त ? के क. प्रचण्डको नेतृत्वमा ७ दलको सहमतिमा मन्त्रीमण्डल बने जस्तो पृथ्वीनारायणले सबै साना ठुला राज्यहरूको सहमतिमा गोर्खा राज्यलाइ नेपालका रूपमा एकता गरेर निर्माण गरेका हुन् त ? किमार्थ होइन । इतिहासकार महेश चन्द्र रेग्मिको भनाइ छ – गोर्खा गरिब राज्य थियो, अरु राज्यहरूजस्तै त्यो राज्य हाक्ने मानिसलाई पनि आफ्नो राज्य धनी भएको हेर्ने रुचि थियोे । राज्य बिस्तार गर्दा आफ्नो जीवन स्तर पनि सुध्रीन्छ, राज्य पनि ठूलो हुन्छ , अनि ठूलो राज्यको ठूलो शासक बन्छु भन्ने बिचार (पृथ्वीनारायणमा) आयो होला ।” उनमा राज्य बिस्तार गर्न जागेको भोकको पछाडीको कारण यहि नै सहि थियो । पृथ्वीनारायण आफै भन्दछन् कि ” मेरा साना दुखले आर्ज्याको मुलुक होइन ! ” यो आर्जन हो , पृथ्वीनारायणले बल प्रयोग गरेरै साम्राज्य आर्जन गरेका हुन् । किर्तिपुरमा होस् कि तिमाल वा रावा साप्सुमा सैयौ नेवार, तामाङ, राई, लिम्बुहरुको हत्या गरेकै थिए । त्यसकारण के यसरी गरिएको राज्य बिस्तार (आर्जन) लाई एकीकरण भन्न सकिन्छ ? उनले नेपाल एकीकरण गरे भन्नू इतिहासको अपब्याख्या हो । उनको मनमा त्यतिबेला एकीकरण अभियान चलाउदैछु भन्ने कहिकतै थिएन, पछिकाले लेखिदिएका हुन् । श्री ५ बडामहाराजाधिराज बुनिदिएका हुन् । तर, आजको वास्तविकता के हो भने एउटै भूगोलमा हामी दुबैथरी जित्ने र हार्नेका सन्तानहरु बसोबास गरिरहेका छौँ र त्यसको रक्षामा आआफ्नो छुट्टाछुट्टै पहिचान र स्वाभिमान खोजी रहेका छौँ । आज गोर्खाको बिजेता शासक वर्ग – खस आर्य र राज्य हारेका खोसिएका आदिवासी जनजाति, हाम्रो बिचमा यो घटनालाई बुझ्नेमा भिन्न भिन्न धारणा रहेको छ । शासक बर्गले राजालाई एकताको प्रतीक र राजतन्त्रलाई दैबी शक्तिको प्रतीक मान्ने भाष्य तयार गर्‍यो र हिन्दु सामन्ती निरङ्कुश सत्ता सहित मनोबिज्ञान जनतामा जबर्जस्ति लाद्ने काम गर्‍यो । आदिवासी जनजाति र कम्युनिस्टहरुले त्यसलाई अस्विकार गरे र राष्ट्रिय एकताको नयाँ सुत्र खोज्ने काम भयो । अब राजतन्त्रले होइन, समान र स्वतन्त्र जनताको मान्यता अनि सङ्घियताले नै भिन्न भिन्न भाषा, धर्म र भूगोल भएको विभिन्न जातिका नेपाली जनतालाइ एकताको सुत्रमा बाध्नु सक्छ । हिजो पुस्तैनी संस्थालाई एकताको प्रतीक मान्ने भाष्य बनाइयो, आज लोकतन्त्रमा एकता देखिन्छ । सामन्ती ब्यबस्थामा एकताको सुत्र र गणतन्त्रमा एकताको सुत्र एउटै हुनु सक्दैन, जसरी सामन्ती समाजको एकताको आधार र पुजीवदि समाजको एकताको आधार एकै हुदैन र छैन । अहिलेको भारतको भूगोल बनाउने अङ्ग्रेज हुन् तर अङ्ग्रेज अहिलेको भारतको एकताको प्रतीक हुन सक्दैन । नेपालमा नै गोपालवंश , महिपाल बंश , किरात बंश , मल्ल बंश , आदिले आफ्नो पालामा राज्य बिस्तार गरे । चीनको इतिहासमा हान बंश , चीन बंश जस्ता थुप्रै बंशको राज्यबिस्तारमा कम भुमिका छैन । तर आधुनिक जनवादी चिनको एकताको प्रतीक हान बंश होइन । त्यही आधारमा पृथ्वीनारायण शाहको भुमिकालाई पनि मुल्यांकन गरिनुपर्छ, न बढी न घटी । हामी कसैले पनि पृथ्वीनारायण शाहको तत्कालीन भुमिकालाई मान्यता दिनु कन्जुस्याइँ गर्नु हुँदैन । त्यही नै सहि विश्लेषण हुन्छ ।

(४) मण्डलले राष्ट्रवाद र जनवादी राष्ट्रवाद ???

राजा पृथ्वीनारायण असली हिन्दुस्तान निर्माण र जातप्रथा कार्यानवयनको पक्षपाती थिए । आफैले यो असली हिन्दुस्तान हो चार जात छत्तीस बर्णले बुझेर आफ्नो धर्म पालना गर भने । त्यसैलाई अनुशरण गरेर जङ्ग बहादुर राणाले जातप्रथा लागू गर्ने कानुन बनाए । राजा महेन्द्रले त्यही आधारमा टेकेर मण्डले राष्ट्रवादको सिद्धान्त बनाए । उनको (महेन्द्रीय) राष्ट्रवादका निम्न विशेषताहरु थिए : (क) हिन्दुराज्य, जहाँ ब्राह्मणवादि सिद्धान्तको सर्वोच्चता हुन्छ, को नेपालको सन्दर्भमा आदर्श पुरुष गोर्खाका राजा राम शाह र पृथ्वीनारायण शाह हुन् । हिन्दु राज्य र हिन्दु राजतन्त्र एकै हुन् । (ख) हिन्दु धर्म, जस्ले बेदान्त दर्शन अनुसार भाग्यवाद र जातप्रथामा बिश्वास गर्दछ, ले जातको आधारमा मानिस मानिस बिच अधिकार र कर्तब्यमा बिभाजन र विभेद गर्छ, जुन बैज्ञानिक दृष्टि गलत र मानब अधिकारका दृष्टिले अन्तर्राष्ट्रिय समुदायद्वारा अस्वीकार्य भैसकेको छ । त्यस्तो बिभेदकारी समरचनामा अछुत जात र मतवाली समुदायले निच भुमिका स्वीकार गर्नु पर्छ । (ग) दशभन्दा बढी धर्म र सयभन्दा बढि जाति र भाषा भएको मुलुकमा एक हिन्दु संस्कृती , र (घ) खष – नेपाली भाषा लाई राजकीय मान्यता र अनिवार्य प्रचलन गराए । नेपाली भाषामा रामायण उल्था गर्ने भानुभक्त आचार्यलाई भावानात्मक एकताको प्रतीकका रूपमा आदिकवि बनाए । गोर्खाका शासक बर्ग र महेन्द्रका लागि यो “एक जाति, एक भाषा, एक राजा र एक संस्कृति ” भएको एकाधिकारवादी हैकमवादी महेन्द्रीय राष्ट्रवाद सबैभन्दा राम्रो राष्ट्रवाद थियो होला । तर, अरु सैयौ पहिचान र राष्ट्रियताका लागि अपमानजनक, बिभेदकारी र अराष्ट्रीय थियो । त्यसैले गणतान्त्रिक जनवादी लडाइँमा महेन्द्रीय राष्ट्रवादका विरुद्ध धर्म निरपेक्षता, गणतन्त्र , समान भाषा र सबैको पहिचानको समान रूपमा राजकीय मान्यताको माग उठेको हो । त्यसैले पुजीवादी जनवादी आन्दोलनले समेत महेन्द्रीय राष्ट्रवाद र यस्का बिम्बहरुलाइ अर्थात् महेन्द्रीय पथलाइ परित्याग गरेर पुजीवादी जनवादी युगको लागि नयाँ आधार र नयाँ बिम्ब बनाइ सकेको अबस्थामा सामन्ती राजालाई एकताको बिम्ब मान्ने भन्ने निर्णय कसरी काङ्ग्रेस र कम्युनिस्टलाई सुहाउँदो हुन्छ, गम्भीर रुपमा बिचरणिय छ । महेन्द्रीय मण्डले राष्ट्रवाद र जनवादी राष्ट्रवाद एउटै हुन सक्दैन । बरु, गणतन्त्रअनुकुल राष्ट्रिय संस्कृति नीति बनाएर अगाडि बढ्नु सकिन्छ ।

(५) मानवतावाद र अन्तर्राष्ट्रियतावाद ???

एक युग थियोे जहाँ मानिस मानिस बिच सिमाना थिएन । समुदाय अर्को समुदायबाट छुट्टिन्थ्यो तर भूगोलको सिमाना थिएन । मानव स्वतन्त्र थियो । मानिस खुसी थियोे । मानव समाजले जब श्रम बिभाजनबाट उत्पादनमा बचत उत्पन्न गर्नु थाल्यो तब राज्य र सिमाको आवश्यकता पर्न थाल्यो । सामन्तवादले राजा महाराजाको तरवारको आधारमा र पुजीवादले जाति/राष्ट्रको राष्ट्रियताका आधारमा राजनैतिक सिमाना बनायो । मानिसको अन्तर्राष्ट्रिय जाति थियो । तर, यस्ले मानव जातिलाई बिभाजन गर्‍यो । पुजीवादी समाजभित्र धनी देश र गरिब देश, पुजिपती र मजदुर , शोषक र शोषित बर्ग र समुदायको निर्माण भए पछि समाजमा द्वन्द्व र संघर्ष नियम कै रूपमा देखा पर्न थाल्यो । त्यसैले यो द्वन्द्व र संघर्षलाई सदाको अन्त्यका लागि राज्य, राजनीतिक सिमा र बर्ग अवरोध भएको सत्य ठहरियो । वास्तवमा राज्य, सिमा र वर्ग मानवतालाइ खण्डित गर्ने तत्व हुन् । यहि समाज बिकासको बैज्ञानिक नियम मार्क्सले पत्ता लगाए र मानिस मानिसका बिचमा बिभाजन गर्ने राज्य, सिमाना र बर्गहरुको अन्त्यका लागि बैज्ञानिक समाजवाद र साम्यवादको बिचारधारा प्रस्ताव गरे । त्यसैले मार्क्सवादीहरु मानवतावादी र अन्तर्राष्ट्रियतावादी हुन्छन् । यो नै आजसम्म पत्ता लगाएको मानव स्वतन्त्रताको सर्वोच्च अबस्था र त्यहा पुग्ने सबैभन्दा सहि बिचार र मार्गचित्र हो । यी सबै समाज बिकासका अबस्थाहरुमा एकता र आदर्शका बिम्बहरु अलग अलग थिए र हुनेछन् ।

२०७९ पौष २९ गते,
बुढानिलकण्ठ-४, सिद्धार्थ कोलोनी,
काठमाडौ ।






शुभकामना

भर्खरै...

लोकप्रिय

रोचक खबर

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

"प्रावास मा आफनो भाषा , धर्म कला र संस्कृति को जगेर्न गर्नै " भन्ने मुल नारालाई आत्मसात गर्दै सन् ०१।०१।२०२३ का... बाँकी यता

Phursang Lama / February 18, 2024

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

  रोमानिया । नेपालीहरुको आकर्षक गन्तव्य बन्दै गएको युरोपेली मुलुक रोमनियासँग नेपालले द्विपक्षीय श्रम... बाँकी यता

Phursang Lama / October 7, 2023

 Photo Gallery

  • अमेरिकास्थित दुई तामाङ संस्थाबिच एकता हुने

  • नेपाल तामाङ घेदुङको कोन्ज्योसोम घोषणा पत्र २०७४ सार्वजनिक

  • फोनिजको अध्यक्षमा डण्ड गुरुङ निर्विरोध निर्वाचित

  • अभिनेत्री पूर्णिमा लामा तामाड – म रुन्चे कहाँ हो र ?’

  • चर्चित मोडल स्मिताका सात कामुक फोटो सार्वजनिक(फोटोफिचर)

  • लुम्बिनीमा अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलन गर्ने तयारी

  • नेपाल तामाङ घेदुङको राष्ट्रिय बिधान-सभा चैत २३ र २४ गते

  • पहिचानको मुद्दा कहाँ पुगेर अत्कियो ?

  • यस्तो छ – नमस्कार गर्नुको कारण र महत्व

  • स्वयम्भुमा १३ पटक परिक्रमा र सरसफाई कार्यक्रम सम्पन्न (फोटो सहित)

  • महिलाले ध्यान दिने पुरुषका ७ चिज

  • प्रधानमन्त्री प्रचण्डले तामाङ संस्कृति भवन बनाउन सहयोग गर्ने घोषण,कुलमान घिसिङको प्रशंसा

  • राष्ट्रिय सोनाम ल्होछारको अवसरमा तामाङ ह्वाइखा (कविता ) प्रतियोगिता हुने

  • तमु ल्होसार के हो र कसरी मनाईन्छ ?

  •  Music videos

  • नेपालले गर्यो नयाँ नक्सा सार्वजनिक

  • भारतले जबरजस्ती हटाउन लगायो नेपाल भारत सम्बन्धि बीबीसीको डकुमेण्टी

  • तामयिक लिपी र सम्भोटा लिपीमा फरक के छ ? लेख्ने तरिका सहित

  • ‘तिम्रो घरको वरिपरि’ युट्युब ट्रेन्डिङ नम्बर १ मा (भिडियो)

  • मिस तामाङ २०१८ का सहभागीहरु तामाङ भुषभुषा र डम्फुको साथमा तामाङ भाषाको गीत गाउदै

  • तीनकुनेमा आयोजित सोनाम ल्होछार कार्यक्रममा सुरक्षाकर्मीले हस्तक्षेप किन गर्यो ? भिडियो हेर्नुहोस् …

  • मिस तामाङ प्रतियोगिता २०१८ को भाग -१ , मन पर्नेलाई भोट हाली जिताऊ (भिडियो)

  • तामाङ सेलो ‘ल्होछार पर्वमा …. सुनिता पाख्रिन तामाङ

  • बालवालिका केन्द्र खोलेर बाल ब्यापार गर्ने प्रशासनको नियन्त्रणमा (जनतासंग सिधा कुरा)

  • बिज्ञापनका लागि:
     [email protected]
    लेख, रचना र समाचारका लागि:
     [email protected]
    सामाजिक संजाल तर्फ:
    सर्वाधिकार © 2012 - 2024: Tamang Online मा सार्बधिक सुरक्षित छ. | बिज्ञापन | सम्पर्क | हाम्रो बारेमा Designed by: GOJI Solution