जातीय विभेद – अमेरिकी प्रहरीले घुँडा टेके
नरेश नेवा – हालै अमेरिकामा आफ्नो संस्था भित्रको एक जना प्रहरीको गल्ती पछि सिंगो अमेरिकी प्रहरी संस्थाले घुड़ा टेकि माफी माग्नु परेको घटनालाई साधारण घटनाको रुपमा लिन सकिँदैन, एउटा प्रहरीको कारण सिंगो प्रहरी संस्था नै नतमस्तक हुन परे भने प्रहरी संस्थाको ईज्जत सगै सिंगो देशले लज्जित हुन परेको छ | प्रहरीको ज्यादतीको कारण आज सिंगो अमेरिका जलिरहेको छ तिसौ राज्यहरुमा कर्फ्यू घोषणा गरिएको छ महाशक्ति भनिने अमेरिकी राष्ट्रपति बकंर भित्र लुक्न बाध्य भएको गराएको छ, अमेरिकी प्रहरीले गरेको ज्यादतीको फोटो भिडियो हेर्न लायकको छैन । ज्यादतीको भिडियो र फोटोहरुले सिंगो अमेरिकी मानबीय सभ्यतालाई जिस्काइ रहेको छ लज्जाबोध गराउन बाध्य पारिएको छ |
शक्ति सम्पन्न सभ्य भने अमेरिकी नागरिकहरुलाई लज्जित तुल्याएको छ एउटाले बिराउने सिंगो देशले पिरोल्ने । अझ कालो वर्णको अमेरिकी नागरिकलाई गरेको यस ज्यादती बिरुद्ध न्यायको आवाज उठाऊंन कालो गोरो छुटिनु हुँदैन भन्दै यस ज्यादती बिरुद्ध नबोल्ने गोराहरु समेतलाई न्यायको लागि आवाज नउठाएकोमा अपराधीको संज्ञा दिएको छ |
अहिलेको सामाजिक संरचना नै यस्तै छ, यदि दोलखाको कुनै नेवाले बिराए सिंगो नेवा समुदायले बदनाम खेप्नुपर्ने अबस्था छ । सामाजिक प्राणी भए पछि यो हुने नै भयो । समाजमा भएको सबै न्याय अन्यायको जिम्मेबार सबै बराबरी भागिदार हुन्छ, आफ्नो सन्तान आफै कजाउनु आफ्नो समुदाय आफै कजाउनु भने बिश्वभर आवाज उठेको छ ।
नेपाल तीरको कुरो गरौ, एउटी ठकुरनीको गल्तिमा सिंगो ठकुरीहरु र पुरै गाउँले दोषी करार भए, गाउँले मिलेर गरेको ज्यादतीमा नेपाल भर र बिश्वभर हुने सिंगो स्वजातिय ठकुरी जातीले अपराधीको बिल्ला भिड़न पर्यो । आज त्यों गाउँले मात्र दोषी भएन, शुष्मा ठकुरी मात्र दोषी भएन बरु यसले सिंगो स्वजातीय ठकुरी समुदायले पिरोल्नु पर्यो ।अपराधीको बिल्ला भिड़न परे ।
समाजमा एउटाले बिराए पुरै समाजले अपराधी हुनुपर्ने यस्ता घटना कसैले चाहेर वा नचाहेर पनि यो रोकन सकने अबस्था पनि छैन ।
एउटा नेवाले गल्ती गरे सिगो नेवा राष्ट्रिय समुदायले झेल्नुपर्छ । शासक बाहुनहरुको गल्तीले निर्दोष बाहुनहरुले पनि आरोपीत हुन परेको छ ।गाली खानु परेको छ । एउटा मगरले गल्ती गरे सिगो मगर राष्ट्रिय समुदायको टाउको माथि दोष आऊंन सकने अबस्था छ । यो कसैले रोकेर रोकिने वाला पनि छैन किनभने समाज आत्माकेंद्रित हुनछ समाजमा एउटै रहन सहन भाषा परम्परा धर्म जात सस्कृति मिलने मानिसहरु एक आपसमा चाडै मिलने चाडै आत्मीयता हुने र एकढिका भई नजिक हुन्छ । संसारको कुनै पनि देसमा एउटा तामाङले राम्रो नराम्रो जेसुकै गरे पनि त्यसको सुरुमा तामाङहरुले नै बढ़ी चासो देखाएको हुन्छ , खुसी वा दुःख ब्यक्त गर्छ ।
अमेरिकामा बसने कुनै बाहुनले कुनै राम्रो काम गरे त्यसको सबै भन्दा पहिला नेपालको बाहुनहरुले खुसी ब्यक्त गर्छ अनि नेपालीको नाताले अबश्य पनि हामीले सबैले खुसी ब्यक्त गर्दछौ । मानबीय सामाजिक सोचाइ वा प्रकृतिको देन नै यसरी बिकसित भएको हुन्छ की एउटा अमेरिकनले मगर भाषामा गीत गाए वा बोले सारा मगरले गर्बले गर्व गर्छ अनि नेपालीको नाताले हामी सबैले गर्ब गर्छौ।
नचाहंदा नचाहँदै समाजमा एउटाले बिराउने सबैले पिरोल्ने हुँदा यी यस्ता राम्रो नराम्रो बिबिध घटनाहरुलाई सम्बोधन गर्न पनि समुदागत एकता गरी आ-आफ्नो समुदायका ब्यक्तिहरुलाई सुसजित गर्नु आजको अझ बढ़ी आवश्यकता खड्किएको छ । म तामाङ हुँ म जे सुकै गर्छु भने अधिकार अब कुनै तामाङलाई नहोला किन भने उनले गरेको कुनै घटनामा सिंगो तामाङ राष्ट्रिय समुदाय नचाहन्दा नचाहन्दैं मुछिने गर्छ वा मुछ्ने प्रयास हुन्छ ।
उदाहरणको लागि यदि कुनै तामाङले आफ्नो समुदायगत भाषा धर्म रहन सहन भेषभूषा सस्कार संस्कृतिमा आँच आउने कुनै पनि कर्म गरे त्यों सिंगो तामाङ समुदायले त्यसको जस अपजस सबै समुदायले भोग्नुपर्ने अबस्था छ ।
त्यस्तै एउटा तामाङ साथीले तामाङ भाषा नआउँदैमा मलाई तामाङ होइन भन कहाँ पाइन्छ र भने स्टाटस लेख्छ भने भरे त्यो उसको मौलिक अधिकार भित्रै परेपनि त्यस वाक्यले सिंगो तामाङ राष्ट्रिय समुदायलाई जिस्काई राखेको हुन्छ गिज्याउने काम गरेको हुन्छ भने अबश्य पनि त्यों तामाङ समुदायको चासोको बिषय हुने गर्छ हुनपर्छ ।
एउटा सुबेदी थरको बाहुनले म हिन्दूधर्म त्यागी इशाई भयो भन्दैमा मलाई बाहुन होइन भन कहाँ पाइन्छ र भनि स्टाटस लेखे पकै पनि त्यस बाक्यले सिगो बाहुन समुदायलाई गिज्याइको भने अर्थ लाग्छ । समुदायलाई नै होच्याउने यस्तो वाक्यहरु अबश्य पनि स्वजातीय समुदायको लागि पाच्य हुँदैन ।
हामी आफूखुसी सदस्यता लिन पनि सकने छोड़न पनि सकने एउटा कुनै राजनितिक पार्टीको सदस्यता लिई सकेपछि त त्यों पार्टीको आचार सहिता अनुसासनमा बस्नुपर्ने हुन्छ,नत्र पार्टीले कारबाही गर्छ भने हामी त जन्म जात कुनै न कुनै समुदायको रगतको बंशजको उत्तराधिकारी रुपमा जोडीएर त्यही समाजको हिंसा हुन्छ , जून पार्टीको सदस्यता जस्तो न त्याग्न मिल्छ न अब म यो जातीको हैंन भनि राजीनामा नै दिन्छु । यस्तो अबस्थामा हामी आफ्नो समुदायको मूल भावना बिपरीत यदि कसैले काम गरिन्छ भने त्यों पकै पनि सिंगो समुदायको अपमान गर्नु सरह हो । त्यसकारण सबै मानिसहरु आ-आफ्नो मौलिक धर्म,भाषा,संस्कृति परम्परा भेषभूषा, लिपि सम्बत सभ्यता बारे जानकारी राख्नु अत्याबश्यक हुन्छ ताकि आफुले गरेको कुनै गलत सस्कारबाट आफ्नो समुदायले अपमान बेहोर्न नपरोस ।
म जे सुकै गर्छु, यो मेरो आफ्नो मौलिक अधिकार भन्दै यदि कसैले आफ्नो भाषा धर्म संस्कार परम्परा संस्कृति चाडपर्बलाई हिप्ने छी छी दूरदूर गर्ने काम कसैले गर्छ भने त्यों सिंगो समुदायको लागि सह्य हुन सक्दैन । समाजमा बसेपछि यस्मा सबैले ध्यान दिनै पर्छ ।
यदि आफ्नो समुदाय अनुसारको मौलिकता आफु संग भएन भने थर मात्र श्रेष्ठ,मगर,अधिकारी शेर्पा, गुरुंग झुन्ड्याएर त्यों समुदायले गर्ब गर्ने अबस्था हुँदैन भने यदि कसैले आफ्नै समुदायको धज्जी उडाएर हिड्छ भने यस्मा सम्बधित स्वजातीय संस्थाले चासो लिनु स्वभाबिक हो किन भने समाजमा एउटाले बिराउने सिगो समुदायले दोषी हुने अबस्था हालैको एक जना अमेरिकी प्रहरीको ज्यादतीले सिगो देसको इज्जत लिलाम भएको छ ।
नोट :-यहाँ जाती जातीको उच्चारण एउटा उदाहरण मात्र पस्केको हो ।
(लेखक – नरेश नेवा , नेपाल आदिवासी जनजाती महासंघ इजरायलका पुर्वअध्यक्ष हुनुहुन्छ)