काठमाडौँ — गोरखा सरदरमुकामबाट पैदल हिँडेर झण्डै एक साता लाग्ने तिब्बत सीमावर्ती चुम्चेत–९ की ७५ वर्षीया डोल्मा याङजोङ लामा जीवनमैं पहिलोपटक काठमाडौं आएकी थिइन् । त्यो पनि छोरी डोल्माले बलजफ्ती काठमाडौं ल्याएकी थिइन् ।

‘आमाले आँखा देख्न छाडेको ५/७ वर्षै भएको रहेछ,’झण्डै १२ वर्षपछि गाउँमा आमा भेट्न गएकी डोल्माले सुनाइन्‘घरका अरु सदस्यले जे खान दियो त्यही खाने, जता बसायो त्यतै बस्ने अवस्था रहेछ । त्यही भएर आँखा उपचारकै लागि भएपनि हेलिकोप्टरमा राखेर आमालाई काठमाडौं ल्याएकी थिएँ ।’

१२ वर्षअघि घरेलु कामदार बनेर कुवेत गएकी र सहकर्मी हत्याको अभियोगमा १० वर्षभन्दा बढी जेल सजाय बेहोरेर घर फिरेकी डोल्मासँग आमाको आँखा उपचारमा कुनै जगेडा पैसा पनि थिएन ।

गोरखाको चुम्चेतबाट हेलिकोप्टरमा राखेर ल्याउन लाग्ने २० हजार रुपैयाँ पनि डोल्माले ऋणका भरमा उठाएकी थिइन् । ‘मेरो मुश्किलको आर्थिक अवस्था र आमाको आँखा देख्ने इच्छाबारेको समाचार कान्तिपुरमा पढेर तिलगंगा अस्पतालले निःशुल्क उपचार गरिदियो,’मंगलबार तिलगंगा आँखा अस्पताल परिसरमा आमासँगै भेटिएकी डोल्माले थपिन्, ‘आमाले यतिका वर्षपछि फेरि मलाई देख्नुभयो, मेरो गाला छामेर खुशीले हाँस्नुभयो ।’

तिलगंगामा डा. सन्दूक रुइत आफैंले तदारुकता देखाएर डोल्मा याङजोङको मोतिबिन्दिू शल्यक्रिया गरिदिएका थिए । उठबस गर्न, हिँडडुल गर्न र खानपिनमै पनि अरुको सहारा लिएर हिँड्नुपर्ने अवस्थामा रहेकी डोल्मा याङजोङले ‘आँखा देख्न सक्ने भएपछि’ फेरि छिट्टै गाउँ फिर्न चाहेकी छिन् ।

‘यसरी आँखा देखौँला भन्ने थिएन, डाक्टर सरहरुले सहयोग गरिदिनुभयो । म खुशी भएकी छु,’चुम उपत्यकामा बोलिने स्थानीय लामा भाषामा आमाले भनिन्, ‘नयाँ जीवन पाएजस्तो भएको छ ।’ डोल्मा याङजोङको दाहिने आँखा पहिलेदेखि फुटेको अवस्थामा थियो भने देब्रे आँखाको मोतिबिन्दूको अप्रेसन गरिएको हो ।

डोल्मा कुवेतमा जेलसजाय बेहोरिरहेका बेला ‘डोल्मा बचाउ’ अभियान भनेर राष्ट्रिय–अन्र्तराष्ट्रिय समुदायमा आर्थिक सहयोग उठाएर गैर आवासीय नेपाली संघले आफ्नो खातामा झण्डै ४० लाख रुपैयाँ मौज्दात राखेको छ ।

तर, डोल्माको जीवनरक्षा भइसकेको तर्क राख्दै संघले उक्त रकम वैदेशिक रोजगारीमा गएका अन्य कामदारको हितमा खर्च गर्ने भनेर आफ्नै कल्याणकारी कोषमा सञ्चित गरेको छ । डोल्माका नाममा पैसा उठाएर माइती नेपाल, शेर्पा संघलगायतमा राखिएको मौज्दात रकम पनि डोल्माले अझै पाएकी छैनन् ।