सरकारले स्थानीय प्रशासनमार्फत निर्वाचन अवधिभरका लागि व्यक्ति एवं नागरिकसंग रहेको हातहतियार अनिवार्य बुझाउनु पर्ने उर्दी नै जारी गरेको छ । यही क्रममा देशका बिभिन्न भागमा व्यक्तिको नाममा दर्ता भएको हतियार संकलन कार्य तीब्र समेत बनेको छ । तर कतिपय स्थानमा जनजाति समुदायको परम्परागत संस्कार र संस्कृतिमा घरेलु हातहतियारको प्रयोग अनिवार्य रहेकोले संकलन कार्यमा समस्या देखिएको छ ।

स्थानीय प्रशासनले भरुवा बन्दुक लगायत घरेलु हतियार संकलनका अभियान जारी राखेपनि राई, लिम्बू लगायत आदिवासी जनजाति समुदायको परम्परागत संस्कार संंस्कृतिमा यस्को प्रयोग अनिबार्य रहेकोले हतियार संकलन अभियान प्रभावकारी भइरहेको छैन । सरकारले स्थानीय प्रशासन मार्फत प्रतिबन्धित घरेलु भरुवा बन्दुक तथा हातहतियार बुझाउन उर्दी जारी गरेपनि प्रभावकारी हुन नसकेको हो ।

आदिवासी जनजाति लगायत विभिन्न समुदायको जन्म, विवाह, मृत्यु संस्कार, चाडपर्व, धर्म पूजा गर्दा अनिबार्य बन्दुक पड्काउनुपर्ने संंस्कार कायमै रहेकोले हातहतियार संकलन हुन नसकेको हो । आदिवासी संस्कृतिको रुपमा गोली विना बारुद भरेर बन्दुक पड्काउने, तरवार, धनुकाँड, त्रिशुल प्रयोग गर्ने प्रचलन छ । नेपालको कानुनले हातहतियार राख्न र प्रयोग गर्न सर्बसाधारणलाई प्रतिबन्ध लगाएपनि गाउँघरमा परम्परागत सँस्कृतिको रुपमा घरेलु हतियार प्रयोग कायमै छ ।

निर्वाचन, चाडपर्व र संक्रमणकालीन अवस्थामा हातहतियार स्वेच्छिक रुपमा प्रहरीलाई बुझाउन भनिएको छ । प्रतिबन्धित हातहतियार संकलन अनिबार्य भएपनि स्थानीय समुदायको परम्परागत संस्कृतिको रुपमा प्रयोग भइरहेको अवस्थामा जातीय सस्कृतिमाथि हस्तक्षेप गर्न कठिन भएको स्वयं सुरक्षा निकायले स्वीकार गरेको छ । तर धार्मिक, सांँस्कृतिक कार्यक्रम, जन्म, विवाह, मृत्यु संस्कारमा प्रयोग हुने भएकोले हातहतियार पर्याप्त मात्रामा संंकलन भइरहेको छैन । यसवर्ष जिल्लाको विभिन्न प्रहरी चौकीबाट १२ थान मात्र घरेलु हतियार संकलन भएको प्रहरी नायव उपरीक्षक बामदेव गौतमको भनाइ छ ।

निर्वाचनको दौरान अनपेक्षित र अप्रिय घटना हुन नदिन घरेलु हातहतियारको नियन्त्रण आवश्यक छ नै । तर यसपटक मंसिरमा जुरेको प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाको निर्वाचनको साईत , त्यसमाथि पनि दुई चरणमा पारेर । मंसिर महिना विवाहलगायतको शुभकार्य हुने महत्वपूर्ण महिना पनि हो । आदिवासी , जनजातिको महत्वपूर्ण संस्कार पनि यही अवधिभित्र पर्दछन । तर हतियारलाई लिएर देखिएको समस्या समाधानका लागि सरल बाटो खोजिनु जरुरी छ । जस्ले निर्वाचन कुनै अप्रिय घटनाहरु नघटुन ।

कविन्द्र सेर्मा@news24nepal