बौद्धधर्मग्रन्थ कांग्युर र तेङ्ग्युरबारे छोटो जानकारी

हिमाली भोटभाषामा (का) को अर्थ वचन र (ग्युर)को अर्थ अनुवाद भन्ने बुझिन्छ।अर्थात् भगवान बुद्धका वचन तिब्बती भाषामा अनुवादित संग्रहित ग्रन्थ कांग्युर हो। त्यसैले विभिन्न बौद्ध सिद्धगुरुबाट बुद्ध वचनको अभिप्राय स्पष्ट पार्न लेखिएको ग्रन्थ (शास्त्र) तेङग्युर हो। पहिलो चरणमा भारतवर्षबाट बौद्ध पन्डितहरु तिब्बतमा गएर बौद्ध धर्म ग्रन्थको अनुवाद गरेको थिए भने दोस्रो चरणमा तिब्बतबाट अनुवादकहरु (लोचवा) भारतवर्षमा आएर बौद्ध धर्मको अनुवाद कार्य सुरु गरेको थियो।
बाह्रौं शताब्दीसम्ममा हजारौं बौद्ध धर्म ग्रन्थहरु अनुवाद भएको थियो। यसरी अनुवाद भएको बौद्ध पुस्तकहरु तिब्बतका विभिन्न गुम्बामा छरिएर रहेको थियो। यसको कारण कुन बुद्ध वचन र कुन बौद्ध विद्वानहरुबाट लेखिएको हुन भनेर दुविधा कायम थियो।
यहि कुरालाई महशुस गरि सन् १२९० मा जन्मेका तिब्बतको महान बौद्ध विद्वान बुतोन रिन्पोछेले अनुवाद गरिसकेका पुस्तकहरुलाई एकत्र पारेर सम्पादन गरि व्यवस्थित गरे। जस अनुसार बुद्ध वचनका अनुवादलाई एकतिर छुट्टाए त्यसलाई कांग्युर नाम दिए भने बुद्ध धर्मका विषयमा अन्य सिद्धगुरुहरुले लेखेका पुस्तकहरुलाई वर्गमा छुट्टाए त्यसलाई तेङग्युर नाम दिए ।कांग्युर अन्तर्गत ९ विभागमा ११०८ सुत्रहरुको १०२ ठेलीहरु संग्रहित छन्। त्यसैगरी तेङ्युरमा १७ विभिन्न विभागमा विभाजन गरिएको २२५ ठेली रहेको छन्। जसमा दर्शन, काव्य, ज्योतिष, देवसाधना, प्रमाणशस्त्र, नाटक, चिकित्साशस्त्र आदि ग्रन्थहरु समुहित छन्।