हेडलाईन

तामाङ समाज क्यानाडाको तेश्रो अधिवेशन सम्पन्न         तामाङ सोसाईटी अफ सिड्नीको अध्यक्षमा विशाल तामाङ चयन         नेफिन इजरायलको अध्यक्षमा कुमार आङ्देम्बे चयन         ग्याल्थुमकी मृगौला पिडितलाई वडाअध्यक्ष द्वारा सकलित रकम हस्तान्तरण         नेफिन इजरायलको ११ औ वार्षिकोत्सव तथा साधारण सभा हुदै         रोमानियामा पहिलो पटक बुद्ध जयन्तीको पावन अवसरमा शान्तिपुर्न -याली सुसम्पन्न ।         क्यानाडाको मिस्सीसागामा २५६७ औं बुद्ध जयन्ती समारोह सम्पन्न         नेवा: खल: इजरायलले साधारण सभा तथा फोटो प्रतियोगिताको आयोजन गर्दै         नेपाल तामाङ घेदुङ रोमानियाको पहिलो अधिवेशन भव्यताका साथ सम्पन्न         रोमानियामा निधन भएका तामाङको शब नेपाल पुग्यो         मृगौला पिडितलाई आर्थिक सहयोग         तामाङ सोसाइटी अफ अमेरिकाको अध्यक्षमा बुद्धिमान तामाङ निर्वाचित         प्रतिभाशाली तामाङ संचारकर्मी दीपेन्द्र दोङ तामाङको निधन         प्रदेश नम्बर १ को पुन:नामाकरण आन्दोलनका घाइते लिम्बुको मृत्यु ,शहिद घोषणा गर्न माग         क्यानाडामा छक्का पन्जा-४ पहिलो दिन हाउसफूलको साथ् प्रदर्शन        

मानव सेवा नै धर्म हो : छोग्याल रिम्पोछे

बिहीबार बिहानै सामाजिक सञ्जालमा नवगठित मन्त्रिपरिषद्का प्रधानमन्त्रीलगायत उपप्रधानमन्त्री र मन्त्रीहरू कुनै ‘सन्त’को आशीर्वाद लिन पुगेका तस्बिर भाइरल भएको थियो । स्वाभाविकरूपमा उनीहरू उपहास व्यंग्यका पात्र बनेका थिए ।

हामी यही बेला एक जना अवतारी लामासँग उनको धर्म र कर्मका सम्बन्धमा कुराकानी गर्दै थियौँ । उनले रिम्पोछेले परम्परालाई थामेर पनि त्यसमा नयाँ अर्थ र आयाम दिन खोजेका रहेछन् । उनी मूलतः मानवताको सेवाप्रति उन्मुख भएकाछन् । उनको अवतारी लामाको कथालाई बिर्से पनि अपाङ्गता भएका व्यक्ति र असहाय बालबालिकाको सेवामा यिनले गरेको कामकै आधारमा पनि उनीप्रति श्रद्धा जाग्ने रहेछ ।
छोग्याल रिम्पोछेसँग बौद्ध दर्शन, बज्रयानी अवतार परम्परा र मानवताको सेवाका सम्बन्धमा हामीले कुराकानी गर्यौं ।

नेपालमा सन् १९८५ मा जन्मेका छोग्याल रिम्पोछे तिब्बतको ल्हासामा १४औँ शताब्दीमा जन्मिएका गाछा गोम्छिङका १३ औं अवतार हुन् । अर्थात्, यस परम्पराका उनी १३ औँ अवतारी लामा हुन् । गोम्छिङ अध्यात्मिक र धार्मिक गुरु थिए । पाँचसय चेलाहरूलाई अध्यात्म, बौद्ध जीवन दर्शन पढाउँथे ।

सिद्ध रिम्पोछेहरूले आफू समाधिमा लिन हुनुभन्दा पहिले नै आफू अर्को जन्ममा जन्मने ठाउँको बारेमा भष्यिवाणी गर्छन् । परिवारजन, नजिकका आफन्त, शिष्यहरूलाई आफू जन्मने ठाउँको जानकारी दिन्छन् । केही रिम्पोछेहरूले त मृत्युको केही दिन पहिले नै यस्ता सूचना कागजमा लेखेरसमेत शिष्यको हातमा थमाउँछन् । तर, छोग्यालको सन्दर्भमा त्यस्तो भएन । उनीभन्दा पहिलेका रिम्पोचे अर्थात् १२ औं अवतारी लामाले समाधिपूर्व केही संकेत छाडेनन् ।

अर्काथरी रिम्पोछेले आफ्नो पुनर्जन्मबारे पहिले नै नबताए पनि जन्मिएको एक डेढवर्षपछि नै संकेत गर्न थाल्छन् – म फलानो रिम्पोछेको अवतार हुँ । मेरो अगिल्लो जन्म त्यहाँ भएको हो । मेरा शिष्य यी यी हुन् । यसरी दाबी गर्ने बालक अनेकौँ परीक्षणपछि मात्र अवतारी भए नभएको किटान हुन्छ । यसक्रममा उनीहरूले अगिल्ला रिम्पोछेले प्रयोग गर्ने ग्रन्थ, लुगाफाटो, माला आदि पहिचान गरेर पनि आफू अवतारी भएको सिद्ध गर्छन् । त्यसरी ठहरिएका बालक पनि रिम्पोछे हुन्छन् । छोग्याल यसरी पनि रिम्पोछे भएका हैनन् । उनी आफैँलाई त्यस्तो पूर्वस्मृति भएको थिएन ।

तेस्रो प्रकारका रिम्पोछेहरूमा बिस्तारै संस्कार र ज्ञान देखिन थाल्छ । उनीहरू बढ्दै जाँदा अरू समवयी बालकभन्दा विशेष संस्कार र प्रतिभावान देखिन थाल्छन् र उनीहरू अवतारी भएको थाहा हुन्छ । छोग्याल यसरी पूर्वजन्मको सिद्धिको सम्झनापछि रिम्पोछे हुनपुगेका रहेछन् । पाँच वर्ष उमेरतिर उनलाई पूर्वजन्मको केही सम्झनाको झझल्को आउन थाल्यो । पहिलो जन्मका घटना घुर्मैलोसँग ठोक्किन थाले ।

छोग्यालको पहिचान
छोग्याललाई उनका बाबुले वर्ष दिनका छँदा शाक्य लामा रिन्झिनकहाँ पुर्याए । लामा यो बालक सामान्य हैन भन्ने लामाले बताए । छोग्याल अवतारी नै हुन् भन्ने निधो भएपछि गुम्बा पसे । झन्डै दस वर्ष तन्त्रयानका प्रथा, परम्परा र ध्यान सिके गुम्बामा । त्यसपछिका पाँच वर्ष बौद्ध दर्शनको अध्ययन गरे । बौद्ध दर्शनमा खेन्पो उपाधि प्राप्त गरेपछि तीन वर्ष गुफामा (ओढार) बसे ।
“२० वर्ष लाग्यो मलाई पूर्णतया सम्झन,” उनी अहिले स्मरण गर्छन् ।

त्यसो त उनले आफ्नो विस्मृतिका बारेमा विभिन्न अवतारी लामाहरूलाई नसोधेका पनि होइनन् । कतिले कसैकसैलाई पछि सम्झना आउँछ भन्थे । शिक्षादीक्षा लिने बेलामा स्मृति फर्किएका उदाहरण पनि थुप्रै रहेछन् । यस्तो रहेछ नेपालमा जन्मेका र नेपाललाई नै कर्मभूमि बनाएर बसेका छोग्याल रिम्पोचेको व्यक्तित्व ।

० ० ०
सामान्यतः अवतारी लामाहरू अध्ययन सकेर बाहिर निस्केपछि शिष्यहरूलाई पढाउने र आफ्नो गुम्बा बनाएर सांसारिक दुनियाभन्दा बेग्लै आफ्नै संसारमा डुब्ने गर्छन् । पठनपाठन, शिष्य परम्परा, गुम्बा निर्माण । तर, छोग्याल भने सानैदेखि संसारभित्रै आफ्नो अस्तित्वको उपादेयताको खोजीमा रहेछन् । कालिम्पोङको गुम्बामै पढ्दै गर्दादेखि नै छोग्याल मानव सेवाप्रति समर्पित भइसकेका थिए । अहिले उनी अध्यात्ममा त डुबेकै छन् । मानव सेवामा पनि उनको समर्पण उत्तिकै छ । उनले पूर्वीय र पाश्चात्य दुवै दर्शनको अध्ययन गरेका छन् ।
….
ध्यान, शिक्षा, दीक्षा जटील प्रक्रिया हो । त्यसका केही निश्चित सीमाहरू हुन्छन् । अवतारी र साधारण लामाहरूबीच फरक झल्कन्छ । उनी भन्छन्, “अवतारीहरूले पूर्वजन्ममै शिक्षादीक्षा लिइसकेकाले उनीहरूले स्मरणमात्रै गरे पनि पुग्छ ।”
अवतारी लामा कति हुन्छन् त भन्ने प्रश्नमा उनी भन्छन् — कुनै गुम्बामा हजार जना लामाहरूले अध्ययन गरिरहेका छन् भने त्यहाँ दसपन्ध्रजना अवतारी हुनसक्छन् ।

उनीहरूको तीक्ष्णता, विलक्षणता र अध्यात्म–चेतले अनुमान गर्न गाह्रो पर्दैन– यिनीहरू अवतारी हुन् ।

० ० ०
अवतारी लामा । गुम्बामा चेला बनाएर, अध्यात्म–दर्शनका विविध आयाम पढाएर बस्नुपर्ने लामा हुन् छोग्याल । तर, उनी विभिन्न देशहरूमा आध्यात्मिक प्रवचनका लागि जान्छन् । देश विदेशमा बौद्ध धर्म र दर्शनको ज्ञान विस्तार गरिरहेका छन् । उनी अहिले स्विटजरल्यान्डमा दर्शनको अध्ययन पनि गर्दैछन् ।
छोग्याललाई अरू रिम्पोचेभन्दा बेग्लै र विशेष बनाउने भने अर्कै पक्ष छ । त्यो हो उनको मानवताको सेवा । उनी सन् २०१४ देखि ‘बोधिसत्व इन एक्सन’ नामक सामाजिक संस्था खोलेर नेपालमा अनाथ, असहाय, विपन्न, दीनदुःखीको सेवामा संलग्न छन् ।

 
अवतारी लामा । तपाईं त गुम्बा बनाएर, चेला जम्मा गरेर उनीहरूलाई ध्यान र दर्शन सिकाएर बस्नुपर्ने । किन यसरी समाजसेवामा होमिनु भएको त ? प्रश्न सुन्दा छोग्याल मुस्कुराए । र, भन्न थाले “जब म गुम्बा शिक्षा सिध्याएर तन्त्र विद्याको तयारीमा थिएँ । त्यतिबेला नेपालमा द्वन्द्व थियो । मानिसहरू मर्ने र मारिने क्रममा थिए । द्वन्द्वमा परेका परिवारहरूको विचल्ली थियो । तिनका बालबच्चा भोकै थिए । कयौँ बालबालिका असहाय अनाथ भएका थिए । समाजसेवाको भावना त्यसैबेलादेखि आएको हो ममा ।”

त्यसपछि उनले चाबहिलमा रहेको आफ्नै घरमा अनाथ बच्चाहरू जम्मा गरे । आश्रय र शिक्षाको काम सुरू गरे । पछि त्यसलाई शेरछाङ अनाथ आश्रम नामाकरण दिए । त्यहाँ पाँच वर्षदेखि सत्र वर्षसम्मका करिब ४८ जना बालबालिका छन् । “हाम्रो संरक्षणमा हुर्किएका बालबालिका कोही चिकित्सक, कोही इन्जिनियर हुँदैछन्, उनीहरू भोलिका दिनमा समाजकै सेवामा खटिनेछन्,” उनले खुसी व्यक्त गरे । (कुनै धर्म गुरुले पालेका बालबालिबालाई सामान्यतः उसको धर्म सिकाउने पढाउने गरिएको देखिन्छ । यिनले भने सांसारिक शिक्षा दिएका रहेछन् ।)

सेवामा पाइने सन्तोष र खुसीले उनलाई एकपछि अर्को सेवामा तान्दै लग्यो । संसारबाट बिस्तारै विमुख हुनुपर्ने अवतारी लामालाई झन् झन् मानवीय करुणा र संवेदनाले संसारतिरै उन्मुख गराइरहे । अनि त समाजका असहाय वर्गको सेवाको आयाम बढ्दै गयो ।

अहिले बीआईएका विभिन्न शाखा छन् ।

थाङ्का इन्स्टिच्युट छ । त्यहाँ थाङ्का पेन्टिङ सिकाइन्छन् र प्रशिक्षार्थीलाई आत्मनिर्भर बन्न प्रेरित गरिन्छ । त्यसले थाङ्का पेन्टिङको संरक्षण र विकास पनि भइरहेको छ । साथै नेपाली मौलिक कला संस्कृतिको प्रवर्द्धन पनि ।

त्यस्तै बीआइए स्ट्याचु इन्स्टिच्युट छ । बीआईए टेलरिङ, बीआईए पस्मिना, बीआई अग्र्यानिक फार्मिङ, बीआइए सेलफोन रिपेयरिङ, बीआईए इन्सेन्स, बीआईए बेम्बो ह्यान्डिक्राफ्ट इन्ष्टिच्युट पनि फाउन्डेसन मातहतै छ । यी सबै माध्यमबाट प्रशिक्षार्थीहरूले सीप विकास र व्यवसायिक क्षमता अभिवृद्धि गरिरहेका छन् ।

बीआइए फाउन्डेसन मूलतः अपांगता ( विशेषगरी स्पाइनल कर्ड इन्जुरी) भएको व्यक्तिहरूको लागि स्थापना भएको संस्था हो । र, उनीहरूको उनीहरूको दैनिकी सहज बनाउन, सीप विकासका विभिन्न क्षेत्रमा काम गरिरहेको छ ।

“म अध्यात्मिक क्षेत्रमा छु । देश विदेशमा प्रवचनमा जानुपर्छ । तर, संस्थालाई आर्थिक सहायता माग्न मिल्दैन । त्यसैले संस्थाको दिगोपनका लागि सीपमूलक र आयमूलक तालिम केन्द्रहरू पनि खोलिएको हो,” उनले प्रष्ट्याए पनि ।

धर्मको रूप र अर्थ
हाँगाबिँगा जे भए पनि बौद्ध दर्शनको सार मानवता र करुणा नै हो भन्ने उनको निष्कर्ष छ । “बुद्ध–दर्शनले दुःखको कारक अज्ञानलाई मान्छ र मोक्ष ज्ञानलाई ठान्छ,” बुद्ध धर्मको सार सुनाए पनि ।

त्यस्तै बौद्ध धर्मभित्र विभिन्न यानहरू छन्, महानयान, हीनयान / थेरवाद, वज्रयान । त्यसमध्ये उनी वज्रयानअन्तर्गत पर्दछन् । तिब्बत र नेपालका रिम्पोछेहरू विशेष गरेर वज्रयानका अनुयायीहरू छन् । वज्रयान तन्त्र सम्प्रदाय हो । जसलाई बोधिसत्व तन्त्रयान पनि भनिन्छ । त्यसमध्ये हिमालय वज्रयान मूल बाटो ठान्छन् उनीहरू ।

० ० ०
बुद्ध धर्म–दर्शन समग्रमा एउटै धर्म–दर्शन हो । तर, जुन भूगोलमा यो विस्तार भयो । त्यहाँको जीवनशैली, कला, संस्कृति अझ भनौँ त्यहीँको माटो अनुकूल भयो । त्यही अनुरूप व्याख्या–विश्लेषण गरियो । त्यसको उदाहरण हो तिब्बती बुद्ध–दर्शन । तिब्बती बुद्ध–दर्शनमा राजनीति मिसिएको उनको ठम्याइ छ । भन्छन्, “सातौँ–आठौँ शताब्दीमा त्यहाँ बुद्ध दर्शन पुगेको हो । तर, त्यहाँको बुद्ध–दर्शनमा राजनीति घोलियो ।” जापान, कम्बोडिया, भियतनाम, म्यानमार, भुटान आदि देशमा पनि बुद्ध दर्शन र परम्परामा यस्तै फरक ै छ ।

छोग्यालले भने — बुद्धत्व प्राप्त नगरूञ्जेलसम्म मानिस यताउता गरिरहन्छ, भौँतारिरहन्छ, बुद्धत्व प्राप्त गरेपछि मानवताबाहेक उसँग अर्को धर्म बाँकी रहँदैन ।

अन्तिममा अवतारी लामाले गैरसरकारी संस्था चलाएर बस्नुको औचित्य पुष्टि गर्न खोज्दै उनले भने धर्मको लक्ष्य मानवताको सेवा र करुणा भएकाले उनले गरेका काम मानवताको सेवा हो भने धर्म त्यही हो ।

चीन, भारत एवं युरोपका विभिन्न देशमा ध्यान र धर्मको प्रवचन र प्रशिक्षणमा धेरै समय बिताउने यी युवा अवतारी लामाको लामाको मानव सेवाको बाटोमा अरू सन्तहरू पनि लाग्लान् ? @ बारह्खरी |






शुभकामना

भर्खरै...

लोकप्रिय

रोचक खबर

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

रोमानियामा सोनाम ल्होछार तथा बृहत् साँस्कृतिक कार्यक्रम सभ्य र भब्य रुपले सम्पन्न

"प्रावास मा आफनो भाषा , धर्म कला र संस्कृति को जगेर्न गर्नै " भन्ने मुल नारालाई आत्मसात गर्दै सन् ०१।०१।२०२३ का... बाँकी यता

Phursang Lama / February 18, 2024

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

५५ वर्षपछि दुई देशबीच श्रम समझदारी कायम

  रोमानिया । नेपालीहरुको आकर्षक गन्तव्य बन्दै गएको युरोपेली मुलुक रोमनियासँग नेपालले द्विपक्षीय श्रम... बाँकी यता

Phursang Lama / October 7, 2023

 Photo Gallery

  • अमेरिकास्थित दुई तामाङ संस्थाबिच एकता हुने

  • नेपाल तामाङ घेदुङको कोन्ज्योसोम घोषणा पत्र २०७४ सार्वजनिक

  • फोनिजको अध्यक्षमा डण्ड गुरुङ निर्विरोध निर्वाचित

  • अभिनेत्री पूर्णिमा लामा तामाड – म रुन्चे कहाँ हो र ?’

  • चर्चित मोडल स्मिताका सात कामुक फोटो सार्वजनिक(फोटोफिचर)

  • लुम्बिनीमा अन्तर्राष्ट्रिय बौद्ध सम्मेलन गर्ने तयारी

  • नेपाल तामाङ घेदुङको राष्ट्रिय बिधान-सभा चैत २३ र २४ गते

  • पहिचानको मुद्दा कहाँ पुगेर अत्कियो ?

  • यस्तो छ – नमस्कार गर्नुको कारण र महत्व

  • स्वयम्भुमा १३ पटक परिक्रमा र सरसफाई कार्यक्रम सम्पन्न (फोटो सहित)

  • महिलाले ध्यान दिने पुरुषका ७ चिज

  • प्रधानमन्त्री प्रचण्डले तामाङ संस्कृति भवन बनाउन सहयोग गर्ने घोषण,कुलमान घिसिङको प्रशंसा

  • राष्ट्रिय सोनाम ल्होछारको अवसरमा तामाङ ह्वाइखा (कविता ) प्रतियोगिता हुने

  • तमु ल्होसार के हो र कसरी मनाईन्छ ?

  •  Music videos

  • नेपालले गर्यो नयाँ नक्सा सार्वजनिक

  • भारतले जबरजस्ती हटाउन लगायो नेपाल भारत सम्बन्धि बीबीसीको डकुमेण्टी

  • तामयिक लिपी र सम्भोटा लिपीमा फरक के छ ? लेख्ने तरिका सहित

  • ‘तिम्रो घरको वरिपरि’ युट्युब ट्रेन्डिङ नम्बर १ मा (भिडियो)

  • मिस तामाङ २०१८ का सहभागीहरु तामाङ भुषभुषा र डम्फुको साथमा तामाङ भाषाको गीत गाउदै

  • तीनकुनेमा आयोजित सोनाम ल्होछार कार्यक्रममा सुरक्षाकर्मीले हस्तक्षेप किन गर्यो ? भिडियो हेर्नुहोस् …

  • मिस तामाङ प्रतियोगिता २०१८ को भाग -१ , मन पर्नेलाई भोट हाली जिताऊ (भिडियो)

  • तामाङ सेलो ‘ल्होछार पर्वमा …. सुनिता पाख्रिन तामाङ

  • बालवालिका केन्द्र खोलेर बाल ब्यापार गर्ने प्रशासनको नियन्त्रणमा (जनतासंग सिधा कुरा)

  • बिज्ञापनका लागि:
     [email protected]
    लेख, रचना र समाचारका लागि:
     [email protected]
    सामाजिक संजाल तर्फ:
    सर्वाधिकार © 2012 - 2024: Tamang Online मा सार्बधिक सुरक्षित छ. | बिज्ञापन | सम्पर्क | हाम्रो बारेमा Designed by: GOJI Solution