कार्तिक २३, हेटौँडा: मकवानपुरको बिकट काँकडा गाविस–१ सिलिङ्गे गाउँ मौरीले भरिएका छन् । चिउरी फुल्न थालेपछि मकवानपुरको हेटौँडा, मनहरी सहित बिभिन्न गाविस र चितवनका व्यवसायीहरुले यहाँ मौरी चराउन ल्याएका हुन् ।
चितवन सुर्यपुर–७ का मौरीपालक किसान डिल्लीप्रसाद बजगाँई ५० घार मौरी लिएर सिलिङ्गे पुगेका छन् । पूर्व पश्चिम राजमार्ग अन्तर्गत मनहरीको लोथर बजारबाट करिब आठ घण्टाको पैदल दुरीमा पुगिने सिलिङ्गेमा बजगाँईले १२ वर्षदेखि मौरी चराउँदै आएका छन् । ‘चरन क्षेत्र राम्रो भएकाले कात्तिकको अन्तिमदेखि फागुनको पहिलो सातासम्म यहाँ मौरी चराउँदै आएको छु’, उनले भने, ‘विषादी नहालेको चिउरी फूलको रसबाट बनेको मह अलि महंगो मुल्यमा बिक्री हुन्छ ।’
बजगाँईसँगै मनहरीका सालिकराम बानियाँ पनि मौरी चराउन सिलिङ्गे पुगेका छन् । ५० घार मौरी चराउन सिलिङ्गे पुगेका बानियाँले भने, ‘मकवानपुर र चितवनमा यो भन्दा राम्रो मौरी चराउने ठाउँ छैन ।’ अन्य फूलहरु छिट्टै ओईलिएर रस सुक्ने भएपनि चिउरीको फूलमा तीन महिनासम्म रस पाईने उनले बताए । बजगाँई र बानियाँसँगै दुई दर्जन मौरी पालक किसानहरु मौरी चराउन सिलिङ्गे पुगेका छन् । ‘अरु व्यवसायीहरु पनि आउँदै हुनुहुन्छ, काँकडामा कात्तिकको अन्तिमसम्म पाँच हजार घार मौरी चराउन ल्याईन्छ’, बानियाँले भने, ‘मौरी चराउन राखेबापत स्थानीय जग्गाधनी चेपाङहरुलाई प्रति घार ५० रुपैयाँ शुल्क तिर्नुपर्छ ।’

१५ वर्ष अघि चितवनका मौरी पालक किसानहरुले काँकडामा मौरी चराउन ल्याउन सुरु गरेका थिए । बाहिरबाट ल्याइएका मौरी चराउने क्रममा यहाँका चेपाङहरुले पनि मौरी पाल्न सिकेका छन् । काँकडाका चेपाङ र तामाङहरुले करिब तीन हजार घार मौरी पालेको मौरी पालक किसान संघका अध्यक्ष आईतसिं चेपाङले बताए । ‘मौरी पालनले यहाँका बिपन्न चेपाङ र तामाङरुको दैनिकीमा पनि सुधार आएको छ’, उनले भने ।
काँकडा गाविसमा जिल्लामै सबैभन्दा बढी चिउरीको जंगल रहेको जिल्ला बन कार्यालय मकवानपुरले जनाएको छ । चेपाङ समुदायमा छोरीको बिवाहमा चिउरीको बिरुवा दाईजो दिने परम्परा रहेको छ ।