कात्तिक -१९  | हिन्दु धर्ममा सबै पर्वहरूको आआफ्नो महत्व छ । ठूला दुई चाड दशैं र तिहारपछि अब छठ आएको छ । विशेषगरी तराईवासीहरूले धुमधामका साथ मनाउने यस पर्वलाई हिजोआज पहाडी समुदायले समेत अपनाएको भेटिन्छ ।

छठ मिथिलाञ्चलको महापर्व हो । कार्तिक शुक्ल पक्षको षष्ठी तिथिमा मनाइने छठमा बाँसबाट बनेका टोकरी, नाङ्लो, माटाका भाँडाकुँडा अनि उखु, सक्खर, चामल र गहुँबाट बनेको मीठो ठेकुवाको प्रयोग हुन्छ । डुब्दै गरेको अनि भोलिपल्ट उदाउँदै गरेको सूर्यलाई अर्घ्य दिएर यो व्रत गरिन्छ । हुन त वर्षको दुईचोटि छठ मनाइन्छ तर कार्तिक महिनाको छठको आफ्नो विशेष महत्व छ । पारिवारिक सुखसमृद्धिका लागि अनि मनोवाञ्छित फलप्राप्तिका लागि छठ मनाइन्छ । छठ पर्वको सबभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष भनेको यसको सरलता, पवित्रता र लोकप्रियता हो ।

छठपर्व कसरी शुरू भयो भन्नेमा धेरैथरी मान्यता पाइन्छन् । एउटा कथा अनुसार पौराणिक राजा प्रियंवदको कुनै सन्तान नभएपछि महर्षि कश्यपले उनलाई पुत्रप्राप्तिका लागि यज्ञ गर्न लगाउनुभयो । यज्ञाहुतिका लागि छुट्याइएको खीर प्रियंवदकी पत्नी मालिनीले खाएपछि पुत्र त उत्पन्न भयो तर तत्कालै मरिहाल्यो । प्रियंवद पुत्रको शव लिएर श्मसानघाट गए र पुत्रवियोगमा प्राणत्याग गर्ने मनसुबा बनाए । त्यतिखेरै सृष्टिको मूल प्रवृत्तिको छैठौं अंशबाट उत्पन्न भगवानकी मानसपुत्री देवसेना प्रकट भएर राजालाई भन्नुभयो, ‘मेरो उपासना ग-यौ भने सन्तानसुख पाउँछौ ।’ त्यसपछि राजा र रानीले देवी षष्ठीको व्रत गरे अनि उनीहरूलाई पुत्रलाभ भयो । त्यसबेलादेखि नै छठ पूजा शुरू भएको हो । सूर्यपुत्र कर्णले दिनदिनै जलाशयमा कम्मरसम्मको भाग डुबाएर सूर्यपूजा गरेको मान्यताबाट पनि छठपर्व शुरू भएको देखिन्छ । आजपर्यन्त मानिसहरू छठका बेला जलमा उभिएर अर्घ्य दान गर्छन् । यसरी पानीमा डुब्दा चर्मरोग ठीक हुने मान्यता छ ।

राजपाठ फिर्ता पाउनका लागि द्रौपदीले छठको व्रत राखेको मान्यता पनि छ । त्यस्तै माता सीताले पुत्रप्राप्तिका लागि सूर्यदेवको उपासना गरेर छठको व्रत गरेको कथा पनि सुन्न पाइन्छ । छठ पूजा वास्तवमा सूर्योपासना पर्व हो । सूर्यलाई ब्रह्माण्डको ऊर्जाको स्रोत पनि मानिन्छ । ऋग्वेदमा समेत सूर्योपासनाको प्रसंग आउँछ । ऋग्वेदकालदेखि चरिआइरहेको सूर्यपूजा व्यवस्थित रूपमा मध्यकालदेखि छठका रूपमा चल्न थाल्यो । छठ माता सूर्य भगवानकी बहिनी भएको मान्यता पनि छ । उहाँलाई नै प्रसन्न गर्नका लागि जलमा उभिएर सूर्य आराधना गर्ने प्रचलन छ । एजेन्सीको सहयोगमा