कार्तिक ३, बाँके : थारु समुदायको परम्परागत राजनीतिक संरचना बडघरको प्रथाले गाउँटोलमा जनप्रतिनिधिको काम गर्दै आएका छन । लामो समयदेखि स्थानीय निकायमा जनप्रतिनिधि नभएको अवस्था गाउँघरमा झैझगडा मिलाउनेदेखि मुद्दा मामिलाको फैसला गर्नेसम्म काम बडघरले गर्दै आएका छन ।

गाउँ टोलका सबै समस्याको अगुवाई बडघरले गर्ने गरेका छन् । विवाह, मर्दापर्दा, भोज लगायतका थारु समुदायका सस्कृति र सस्कारहरुमा बडघरको महत्वपूर्ण भुमिका हुने गरेको छ । बडघरकै अगुवाईमा थारु समुदायले रीतिरिवाज र सस्कृति धानिरहेको छ । गाउघरमा सामाजिक सुरक्षा भत्ता वितरण, खोप लगायतका सामाजिक कार्यमा समेत बडघरले सहयोग गरिरहेका छन् । गाउँ घरमा हुने विकास निर्माणदेखि श्रमदान गराउन बडघरले महत्वपूर्ण भुमिका खेल्ने गरेका छन् ।

बाँकेको विनौना –३ ललहीका बडघर शुभसागर चौधरीले गाउँका समस्या समाधानको लागि काम गर्दै आएको बताए ।
हालै बडघरमा चुनिएका चौधरीले जनप्रतिनिधिकै काम आफुहरुले गर्ने गरेको बताए । गाउँमा जनप्रतिनिधि छैन, यसकारण गाउँका समस्या हामी नै समाधान गर्छौ चौधरीले भने । थारु सस्कारमा बडघरको महत्व विशिष्ट भएको उनले बताए । उनले गाउघरका समस्या लिएर गाविस र प्रहरीको जानु पर्ने झन्झड नै नरहेको बताए । हामीले धेरै समस्या समाधान गर्छौ, यसको लागि गाविस र पुलिस कहा जानु पर्दैन – चौधरीले भने ।

युवा बडघर कान्छा चौधरी पछिल्लो पुस्तामा समेत बडघर प्रतिको आर्कषण कायम नै रहेको बताउँछन ।

२०५८ सालबाट लगातार बडघर हुर्दै आएका बैजापुर – ९ पसरामपुरका ३६ बर्षिय कान्छा चौधरीले आफुले जनप्रतिनिधिको भुमिका निभाइरहेको बताए । गाउ टोलका समस्या देखि सामाजिक काम समते बडघर कै अगुवाईमा हुने उनले बताए । लामो समय देखि बडघर रहदै आएका कान्छा चौधरीले समाजिक विकृति विसंगति विरुद्ध समेत बडघर काम गर्ने गरेको बताए ।

गाउँमा कुनै झैझगडा, मुद्दा मामिला भएमा हामी आफै मिलाउँछौ – बडघर कान्छाले भने । गाउँमा हुने विकास निर्माण काम समेत बडघरले अगुवाई गर्ने गरेका छन् । गाउँमा बाटो बनाउनु परयो, पुल बनाउनु परयो, स्कुल बनाउन देखि अधिकाश कामको हामीले नेतृत्व गर्छौ – कान्छाले भने ।गाविस, अध्यक्ष, वडा अध्यक्ष र गासस नभएका कारण बडघरको महत्व अझ बढेको छ ।

बर्ष भरीमा गाउँ टोलको विकासदेखि सामाजिक कार्यको योजना बनाउन काम समेत बडघरबाट नै हुने गरेको छ । कान्छा चौधरी भन्छन – बर्ष भरी के के गर्ने , गत बर्ष के के काम भयो , त्यसको समिक्षा समेत बडघरले गर्नु पर्छ । बडघरले गाउँ घरमा कार्ययोजना नै बनाएर छलफल समेत गर्ने गरेको उनले बताए ।

दाङ,बाँके, बर्दिया, कैलाली, कञ्चनपुरमा प्रत्येक थारु गाउमा बडघर चुन्ने चलन कायम नै रहेको छ । बर्षेनी माघीको समयमा माघ २ गतेबाट बडघर बडघर चुन्ने प्रथा रहदै आएको छ । थारु समुदायमा लामो समय देखि रहदै आएको कमैया, कमलहरी प्रथा उन्मुलन गरिएपनि वडघर प्रथा भने कायम नै रहेको छ । थारु समुदायका समाजसेवी एकराज चौधरी बडघर प्रथा थारु समुदायको पहिचान रहेको बताउँछन । उनले बडघरहरु गाउ टोलमा स्थानिय निकायका प्रतिनिधिकै काम गरिरहेको बताए ।

समाजसेवी चौधरीले भने ‘जनयुद्ध र जनआन्दोलनका समय गाउँ घरमा सरकार उपस्थीति थिएन, त्यसबेला गाउघरका मुद्दाका तामेली गर्नेका नै बडघरले गर्ने गर्थे ।’उनले बडघरलाई सरकारले प्रयोग गर्न सक्नु पर्ने बताउँछन । चौधरीले नागरिक वडा मञ्चहरुमा समेत बडघरको नेतृत्व रहेको बताए ।

उनले थारु समुदायको राजनीतिक संरचनाको अवशेष बडघर प्रथा मात्रै बाँकी रहेको बताए । उनले दाङमा ५ वटा प्रगन्ना र बर्दियामा ११ टप्पा जस्ता राजनीतिक संरचना रहेको बताए । उनले चुनावबाट राजा छान्ने थारु समुदायको सस्कृति लोप भएको बताए । उनले बडघर समेत थारु समुदाय सस्कृति धान्न मात्रै बाँकी रहेको बताए । बडघरको नेतृत्वमा थारु समुदायमा चिरकिया, गुरुवा, लोहार चौकीदार जस्ता संरचना समेत रहेको बताए । समाजसेवी एव थारु सस्कृतिको अनुसन्धानकर्ता समेत रहेका चौधरीले राज्यबाट उपेक्षित रहेको बडघर लगायतका थारु समुदायका सस्कृति, परम्पराको जर्गेना गर्न लाग्नु पर्ने बताए ।