इजरायली कृषिमा पानीको उपयोग र प्रविधिको प्रयोग संसारकै नमुना
काठमाडौं : ‘इजरायल नेपालभन्दा सात गुणाले सानो छ तर कृषिमा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाहा गरेको छ’ दोस्रो साना किसान सम्मेलनको क्रममा नेपालका लागि इजरायलका राजदूत बेनी ओमरले भने। त्यस्तै इजरायली कृषि प्रविधि र नेपाली युवा विषयक शत्रमा इजरायली कृषि काउन्सिलरका दान अलुफले पनि सोही विषय दोहोर्याए ‘कृषिका विषयमा इजरायल संसारमै चिनिनुको पहिलो कारण ‘थोपा सिँचाइ मोडेल’, यो मोडेल इजरायलले सुरु गरेको हो’ आलुफले भने ‘पानीको भरपुर सदुपयोग हाम्रो सफलता हो।’
इजरायल देश जन्मिएको सात दशकको अवधिमा कृषिमा संसार नै चकित पर्नेगरी काम गरेको नेपालका विज्ञहरूको भनाइ छ। साना किसान विकास कार्यक्रम अन्तर्गत नेपालबाट अहिलेसम्म दुई हजार सात सय विद्यार्थी इजरायलमा कृषिसम्बन्धी अध्ययन गर्न गएका छन्।
इजरायल कृषि क्षेत्रका हिसाबले नेपालभन्दा १५ गुणा सानो भएको विज्ञहरूको भनाइ छ। इजरायलको ६० प्रतिशत जमिन मरुभूमिमा पर्छ। थोपा सिँचाइ, कृषि प्रविधि र समयको सदुपयोगबाट इजरायलले कृषिमा आश्चर्यजनक विकास गरेको इजरायलमा काम गरेर आएका युवाको बुझाइ छ।
कृषिको उल्लेख्य विकास गर्न कस्तो बाली लगाउने भन्ने विषय इजरायलले पहिले टुंगो लगाउछ। उत्पादनको आधारमा शित भण्डारदेखि अन्य विषयलाई पनि समयमै टुंगो लगाउछ। ‘इजरायलको सरकार धेरै समय कृषकका समस्या सुन्न केन्द्रित हुन्छ’ कृषि सम्मेलन आएर नेपाली कृषकका समस्या सुनेका आलुफले भने ‘कृषकका समस्या समाधान गर्न तत्काल नीतिगत निर्णय लिन्छ।’ उनले इजरायलमा सबैभन्दा बढी सम्मान कृषकको हुने गरेको बताए।
इजरायलका प्रतिनिधिहरूले कृषको सम्मान र कृषिका समस्या तत्काल समाधानका साथै निरन्तर योजना बनाएर अघि बढेको बताउँदा नेपालका जनप्रतिनिधहरूले किसानलाई दुःख दिने, कृषि क्षेत्रका लागि राखेको बजेटको दुरूपयोग गर्ने गरेको उनले गुनासो गरे।
प्रदेश ३ का सांसद पशुपति चौलागाईंले सरकारले बनाएको २० वर्षे कृषि रणनीति कृषिकको लागि नभएर सीमित रकम सकाउने काम मात्रै भएको बताए। ‘कृषि विकासको समस्या नै २० वर्षे कृषि रणनीति भयो, हामीले खै रणनीतिभन्दा मन्त्रालय नेपालीमा छैन भन्छ’ चौलागाइले भने ‘यसैको कारण नै नेपालमा कृषिको विकास हुन नसकेको देखिन्छ।‘
उनले अनुसन्धानमा नेपाली कमजोर रहेको कृषिका लागि छुट्टाउने बजेट दुरुपयोग भएको लगायतका कारणले कृषिमा परनिर्भरता बढ्दै गएको बताए। कृषिमा ठूलो जोखिम भए पनि जोखिम न्यूनीकरणमा अझै ध्यान नपुगेको उनको भनाइ छ।
अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले भने कृषिको विकासको लागि सरकारले प्रयाप्त ध्यान पुगेको दाबी गरेका छन्। उनले यो सरकार आएपछि कृषिलाई प्राथमकिता दिएको बताए। ‘कृषिमा जोखिम बढी छ भनेर नै सरकारले यो क्षेत्रलाई संरक्षण गरेको छ’ खितवडाले भने ‘अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रतिकिलो ४६ रुपैयाँसम्म पर्ने रसायनिक मल सरकारले दिएको छुटको कारण नेपाललमा १६ रुपैयाँमा पाइन्छ।’
खतिवडाले कृषि क्षेत्रमा गएको अनुदानको सदुपयोग विगतमा नभएको गुनासो आएको कारण अहिले स्थानीय तहलाई नै कृषि अनुदानको जिम्मा दिएको भन्दै अब सहयोग पुग्ने बताए। कृषिमा बीमाको दायार बढ्दै गएको अवस्थामा बैकले पनि कर्जा दिन समस्या नरहने खतिवडाको भनाई छ। थाह खबर ग्याम्से |