आज ऐतिहासिक दिन: तामाङ पहिचान दिवस
तामाङअनलाइन
भदौ ६ ,२०७५ आज तामाङले आफ्नो पहिचान पाएको दिन हो | तामाङहरुलाई बोलाउने र कागजी रुपमा अड्डा / अदालत तिर प्रयोग हुने शव्द अर्थात् प्रशासनिक तवरमा लेख्दा ‘भोटे’ भनेर सम्वोधन गर्ने प्रचलन थियो |
आफु तामाङ भएतापनि प्रशासनिक रुपमा पहिचान खुलाएर बोलाउने र लेख्न नपाउने भएपछि/देखेपछि तत्कालिन समयमा सेनामा भर्ति भएका जंगबिर लामा तामाङले राणाकालीन प्रधानमन्त्री भीमशमशेरलाई आफ्नो समुदायको पहिचान / जात तामाङ भएको र भोटेको ठाउँमा “तामाङ” भनेर सम्वोधन गरियोस् भन्दै बिद्रोहका साथ माँग गरेपछि भीमशमशेरले वि.स १९८९ भदौं ६ गतेका दिन तामाङहरुलाई यसभन्दा अघि तामाङ भन्न र लेख्न नपाउने प्रतिबन्द्ध फुकुवा गरी दिएको थियो । उक्त एतिहासिक दिनलाई अर्थात् भाद्र ६ गतेलाई तामाङ समुदायहरुले प्रत्येक बर्ष “तामाङ पहिचान दिवस” को रुपमा मनाउने गरेका छन् |त्यो भन्दा अघि तामाङलाई आफ्नु थर लेखने अधिकार थिएन् ।
तत्कालीन राजा त्रिभुवन र प्रधानमंत्री भीम शम्शेरद्वारा ‘…. आगे नेपाल सरहदभर मुलुकका जङ्गी निजामती अड्डा गौँडा गोश्वारा भैभारदार रैतिदुनीय गैड्रके यथोचित उप्रान्त बाह्र तामाङ जातलाई लामाभोटे भन्ने चलन चलेकोमा अरु–अरु अनेक किसिमका जात थरकाहरू पनि लामा भोटे भनी बोलाइने र लेखिने हुनाले कुन भोटे के जात थरको हो केही छुटिने भएन हामी बाह्र तामाङलाई आफ्नो तामाङ जात भन्ने भनिने लेख्ने लेखाइने गराई बक्स्ये हुँदोहो भनी सो तामाङ जातका सरदार बहादुर जङ्वीर तामाङदेखि ओ.वी.ई.डी.एम.एल.सी. अगुवा भै जाहेर गरेको कुरा मुनासीबै लेखिएको हुँदा सो कुरा मन्जुर गरी बक्सी यो इस्तिहार जारी गरी बक्सेको छ । अब उप्रान्त हाम्रा नेपाल सरहद गोरखा राज भरका तामाङ जातले आफ्नो जात लेख्दा लेखाउँदा तामाङ भनी लेख्ने लेखाउँने गर्नु जङ्गी निजामती सरकारी अड्डाखाना पल्टनका कागजमा र दुनियादारको व्यवहारमा पनि बाह्र तामाङ जातका भोटेको जात लेख्दा र सो जातका भोटेलाई बोलाउँदा लामाभोटे नभनी तामाङ भनी लेख्ने बोलाउने गर्नु इति सम्वत् १९८९ साल भाद्र ६ रोज १ शुभम् ।
त्यसै दिनदेखि नेपालको सरकारी कार्यालय र अन्यत्र पनि तामाङ शब्दको आधिकारिक प्रयोग हुन थालेको हो। राणाकालमा तामाङ जातिका लागि ‘काठभुटिया’,‘मुर्मि भोट्या’, ‘लामाभोटे’, ‘भोट्या’, ‘भोटिया’ ‘मुर्मी’, ‘इसाङ’ ‘सैं’ आदि विभिन्न हेपाहा प्रवृत्तिका शब्दावली प्रयोग गर्नेगर्दथे। इस्तिहार जारी भएपछि स्वदेश तथा विदेश सबैतिर ‘तामाङ‘ शब्द नै प्रयोग गर्न थालेको पाइन्छ ।
तामाङ समुदायलाई आफ्नु जात,भाषा सम्पदा ,भेष भुषा .कला -साहित्य ,संस्कृति-संस्कार प्रति गर्ब गर्दै तामाङ पहिचानको संरक्षण गर्नु हुने जंगबीर तामाङलाई राष्ट्रिय बिभुति घोषित गर्दै सिंगो तामाङ समुदायलाई सम्मान प्रदान गर्नु राष्ट्र र सरकारको परम कर्तब्य हुने छ । यो कार्यको निमित स्वयम् तामाङ समुदायले बुलन्द आवाज उठाउनु पर्छ यसलाई सिंगो नेपाली नागरिकले साथ दिनु पर्छ ।
तामाङ समुदायले आफ्नु पहिचान ,भाषा सम्पदा ,भेषभुषा,संस्कृति-संस्कार आफ्नु कुन धर्म अन्तर्गत पर्छ भनेरबुझ्नु जरुरि छ ।